Ouderschapsverlof
Op deze pagina:
Wat is ouderschapsverlof?
Het ouderschapsverlof biedt werknemers de mogelijkheid om hun arbeidsprestaties tijdelijk te schorsen of te verminderen om meer tijd te hebben voor de opvoeding van hun kroost. Voor ieder kind heeft elke ouder recht op maximum 4 maanden ouderschapsverlof. Dit kan opgenomen worden in 4 maanden voltijds, 8 maanden halftijds, 20 maanden 4/5de of tot slot 40 maanden 1/10de.
Het recht op ouderschapsverlof in de privésector wordt geregeld door het koninklijk besluit van 29 oktober 1997.
Voor wie is ouderschapsverlof?
Het ouderschapsverlof is een individueel recht voor werknemers uit de privésector. Daarnaast kunnen ook het contractueel en statutair personeel van gemeentelijke en provinciale besturen ervan genieten. Wie in het onderwijs, de openbare sector of in een autonoom overheidsbedrijf werkt, valt onder een andere reglementering.
Het ouderschapsverlof wordt toegekend aan beide ouders, ongeacht de beroepscategorie (arbeider, bediende, kader, …).
Als één van beide ouders zijn recht op ouderschapsverlof niet gebruikt, kan dit niet worden overgedragen op de andere ouder. Dit om de gelijkheid tussen vrouwen en mannen te bevorderen.
Aan welke voorwaarden moet worden voldaan?
- De werknemer moet gedurende een periode van minstens 15 maanden die voorafgaan aan de aanvraag voor ouderschapsverlof, gedurende 12 maanden (niet noodzakelijk opeenvolgend) via een arbeidsovereenkomst verbonden zijn met de werkgever die hem tewerkstelt, hetzij voor onbepaalde duur, bepaalde duur, voltijdse of deeltijdse tewerkstelling.
- De werknemer heeft recht op ouderschapsverlof vanaf de geboorte van zijn kind, en uiterlijk tot dit kind de leeftijd van 12 jaar heeft bereikt. Bij adoptie kan het ouderschapsverlof opgenomen worden gedurende een periode die loopt vanaf de inschrijving van het kind als deel uitmakend van het gezin in het bevolkingsregister of in het vreemdelingenregister van de gemeente waar de werknemer zijn verblijfplaats heeft en dit uiterlijk tot het kind 12 jaar is geworden. Deze leeftijdsgrens is vastgelegd op 21 jaar indien het kind een fysieke of mentale ongeschiktheid heeft van minstens 66% of aan een aandoening lijdt die als gevolg heeft dat minstens 4 punten worden toegekend in pijler I van de medisch-sociale schaal in de zin van de reglementering van de kinderbijslag of ten minste 9 punten in alle drie de pijlers van de medisch-sociale schaal cf. diezelfde regelgeving.
-
Het ouderschapsverlof moet altijd beginnen vóór de 12de of 21ste verjaardag van het kind, maar deze leeftijd mag wel bereikt worden tijdens de periode van het ouderschapsverlof. Deze leeftijdsgrens kan overschreden worden in geval van uitstel van het ouderschapsverlof door de werkgever.
Welke vormen van ouderschapsverlof zijn mogelijk ?
- Een volledige onderbreking van de arbeidsprestaties ongeacht het arbeidsregime (voltijds of deeltijds) gedurende 4 maanden, of opgesplitst per maand of een veelvoud daarvan. Een aanvraag kan dus betrekking hebben op 1 maand, 2 maanden, 3 maanden of 4 maanden. Mits akkoord van de werkgever, kan de werknemer zijn ouderschapsverlof ook opnemen in weken, al dan niet opeenvolgend, en dit over een periode van maximum 3 maanden.
- Een vermindering van de arbeidsprestaties met halftijds gedurende maximum 8 maanden, of opgesplitst per 2 maanden of een veelvoud daarvan. Een aanvraag kan dus voor 2 maanden, 4 maanden, 6 maanden of 8 maanden worden ingediend. Mits akkoord van de werkgever, kan de werknemer zijn arbeidsprestaties ook per maand opsplitsen. Het halftijds ouderschapsverlof is alleen mogelijk bij een voltijdse tewerkstelling.
- Een vermindering van de arbeidsprestaties met 1/5 gedurende maximum 20 maanden, of opgesplitst per 5 maanden of een veelvoud daarvan. Een aanvraag kan hier dus 5 maanden, 10 maanden, 15 maanden of 20 maanden viseren. Deze vorm is enkel mogelijk bij een voltijdse tewerkstelling.
-
Een vermindering van de arbeidsprestaties met 1/10 gedurende maximum 40 maanden, of opgesplitst per 10 maanden of een veelvoud daarvan. Een aanvraag kan dus voor 10 maanden, 20 maanden, 30 maanden of 40 maanden worden ingediend, op voorwaarde dat de werkgever akkoord gaat. De werknemer moet voltijds tewerkgesteld zijn.
Verschillende vormen van ouderschapsverlof combineren
Het is mogelijk om over te stappen van de ene vorm van ouderschapsverlof op een andere vorm, door toepassing van de volgende regel:
1 maand volledige onderbreking = 2 maanden vermindering met 1/2 = 5 maanden vermindering met 1/5 = 10 maanden vermindering met 1/10.
Voorbeeld
Een vader zal voor zijn kind een eerste keer zijn arbeidsprestaties gedurende 1 volledige maand schorsen, daarna de arbeidsprestaties met 1/2 verminderen voor een periode van 2 maanden en het jaar daarop bijvoorbeeld gedurende 20 maanden zijn arbeidsprestaties met 1/10de verminderen.
In geval van opsplitsing van het ouderschapsverlof moet voor iedere periode een afzonderlijke aanvraag ingediend worden.
Bovendien mag het kind de leeftijd van 12 jaar of van 21 jaar niet bereikt hebben voor het begin van de laatst opgesplitste periode.
Hoeveel bedragen de uitkeringen ouderschapsverlof?
De RVA zal gedurende de periode van ouderschapsverlof een maandelijkse uitkering betalen. Deze uitkering is forfaitair.
|
Volledige onderbreking van arbeidsprestaties |
Vermindering van arbeidsprestaties tot halftijds |
Vermindering van arbeidsprestaties tot 4/5 |
Vermindering van prestaties met 1/10 |
||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
Bruto |
Netto |
Bruto |
Netto |
Bruto |
Netto |
Bruto |
Netto |
|
€ 997,80 |
886,73 |
498,89 |
413,34 |
169,25 |
140,23 |
84,62 |
70,11 |
|
1.699,89[1] |
1.527,70[1] |
849,95[1] |
704,19[1] |
227,60[2] |
188,57[2] |
113,80[2] |
94,29[2] |
|
|
|
339,97[1] |
281,67[1] |
169,99[1] |
140,84[1] |
||
[1] Om de verhoogde uitkering te bekomen moet de werknemer aan de volgende voorwaarden voldoen:
- hij woont uitsluitend samen met één of meerdere kinderen ten laste,
- hij is eerstegraadsverwant met het kind met wie hij samenwoont of is belast met de dagelijkse opvoeding van het kind met wie hij samenwoont,
- het kind voor wie hij een thematisch verlof voor medische bijstand of palliatieve verzorging opneemt is niet ouder dan 18 jaar, of het kind voor wie hij een ouderschapsverlof neemt is jonger dan 12 jaar, of het kind voor wie de werknemer een van de drie thematische verloven opneemt heeft een handicap en is niet ouder dan 21 jaar.
[2] Verhoogd bedrag komt toe aan de werknemer die uitsluitend samenwoont met één of meerdere kinderen ten laste, ongeacht hun leeftijd
Voor een deeltijds tewerkgestelde werknemer zullen in geval van volledige schorsing van de prestaties proportionele bedragen worden toegekend.
Voor een onvolledige maand worden de bedragen proportioneel verminderd.
Opgelet: er wordt niet altijd een uitkering betaald!
De 4de maand (of 2 laatste maanden halftijds of 5 laatste maanden 4/5 tijds of 10 laatste maanden 1/10 tijds) ouderschapsverlof, van kracht in het Belgisch recht sinds 1 juni 2012, geeft enkel aanleiding tot de uitbetaling van een uitkering voor werkende ouders wiens kind geboren of geadopteerd is na 8 maart 2012.
Het is dus de geboorte- of adoptiedatum van het kind die bepaalt of de ouders al dan niet recht hebben op een vergoede 4de maand ouderschapsverlof door de RVA.
Hoe moet je ouderschapsverlof aanvragen?
- Per aangetekend schrijven of eenvoudigweg per overhandiging van een afschrift aan de werkgever (of aan de personeelsdienst), waarvan het dubbel voor ontvangst wordt getekend door de werkgever.
- Minstens twee maanden en hoogstens drie maanden op voorhand (deze termijn kan ingekort worden middels gemeenschappelijk akkoord tussen werkgever en werknemer).
- De aanvraag bevat de begindatum en de einddatum van het ouderschapsverlof en de gekozen vorm.
- Attesten betreffende de adoptie en inschrijving in het bevolkings- of vreemdelingenregister moeten uiterlijk op het ogenblik dat het ouderschapsverlof begint, aan de werkgever bezorgd worden.
-
Per aanvraag kan slechts 1 aaneengesloten periode van ouderschapsverlof aangevraagd worden.
Diverse bepalingen inzake ouderschapsverlof
Uitstel van het ouderschapsverlof
De werkgever kan het recht op ouderschapsverlof uitstellen binnen de maand die volgt op de schriftelijke aanvraag omwille van verdedigbare redenen die te maken hebben met de werking van de onderneming. Het uitstel kan maximum 6 maanden duren, tenzij een andere afspraak tussen werkgever en werknemer werd overeengekomen.
Opgelet: voor bepaalde opnamemodaliteiten waar het akkoord van de werkgever vereist is (flexibele opname / 1-10de), geldt deze uitstelmogelijkheid niet.
Kan ouderschapsverlof geweigerd worden?
Het ouderschapsverlof is een onvoorwaardelijk recht en kan niet geweigerd worden. Uitstel is wel mogelijk.
De werknemer heeft bij zijn terugkeer het recht een aanpassing van zijn uurrooster te vragen
De werknemer mag een aanpassing van zijn uurrooster of arbeidsstelsel vragen, voor een periode van maximum 6 maanden na zijn ouderschapsverlof. Hij richt daartoe een schrijven tot de werkgever, ten minste 3 weken voor het einde van zijn ouderschapsverlof, waarin hij zijn aanvraag motiveert. Deze moet betrekking hebben op het beter combineren van zijn privéleven met zijn beroepsleven. De werkgever moet schriftelijk laten weten wat zijn antwoord is, uiterlijk een week voor afloop van het ouderschapsverlof, waarbij hij rekening zal houden met de bedrijfsnoden, maar evenzeer met de behoeften van zijn werknemer.
De wijze waarop hij dit bij zijn onderzoek heeft gedaan, zal hij in zijn schriftelijk antwoord uiteenzetten.
Welke bescherming tegen ontslag is er bij ouderschapsverlof?
De werknemer is beschermd tegen ontslag vanaf de dag van de aanvraag tot 3 maanden na afloop van het ouderschapsverlof. Ontslag kan wel omwille van dringende reden of voldoende reden.
Wanneer de werkgever deze bepalingen niet naleeft, krijgt de werknemer naast de opzegvergoeding ook een schadevergoeding gelijk aan 6 maanden loon. Deze vergoeding is niet cumuleerbaar met de verschuldigde vergoedingen inzake willekeurig ontslag, moederschapsbescherming, bescherming van de syndicaal afgevaardigde of afgevaardigde uit de Ondernemingsraad of het Comité voor Preventie en Bescherming op het Werk.
Ouderschapsverlof en berekening van de onderbrekingsvergoeding
Wanneer een werknemer zijn arbeidsprestaties verminderd heeft in het kader van een ouderschapsverlof en ontslagen wordt, dan wordt de verbrekingsvergoeding berekend op basis van het loon dat hij ontving voordat hij in ouderschapsverlof was.
Er valt te noteren dat deze regel enkel betrekking heeft op het ouderschapsverlof en dus niet op de andere thematische verloven, noch op het tijdskrediet.
Er stelt zich geen probleem in geval van een volledige onderbreking van de arbeidsprestaties, vermits in die situatie de vergoeding sowieso berekend wordt op basis van het loon dat de werknemer kreeg voor de onderbreking.
Ouderschapsverlof, andere thematische verloven en tijdskrediet
Het ouderschapsverlof kan gecombineerd worden met de 2 andere thematische verloven (verlof voor medische bijstand en palliatief verlof) en met de twee vormen van tijdskrediet (tijdskrediet met motief en landingsbanen).
Belastingen
De uitkeringen voor ouderschapsverlof worden beschouwd als vervangingsinkomen en zijn dus belastbaar.
Sinds 1 januari 2004 zijn de uitkeringen onderworpen aan een bedrijfsvoorheffing (10,13% of 17,15%).
RVA
Het formulier voor de aanvraag van ouderschapsverlof moet per aangetekend schrijven worden verstuurd naar het RVA-kantoor waar de werknemer woont en moet daar aankomen ten laatste 2 maanden na de aanvang van de onderbreking of vermindering van de arbeidsprestaties. Voor werknemers die niet in België wonen is dat het RVA-kantoor bevoegd voor de technische bedrijfseenheid van de onderneming.
Een elektronische indiening is ook mogelijk: de werknemer die over een elektronische identiteitskaart (eID) of over een token beschikt, kan het formulier tot aanvraag van een ouderschapsverlof elektronisch indienen. Hij heeft eveneens de mogelijkheid zijn dossier online te raadplegen op het portaal van de Sociale Zekerheid www.socialsecurity.be.
Het formulier is beschikbaar op de website van de RVA.
Meer weten?
Weetwijzer
Als ACLVB-lid vind je extra informatie over ouderschapsverlof in de ACLVB weetwijzer, het gratis naslagwerk over sociaal recht voor onze leden.
Nog vragen?
Onze medewerkers zullen je graag helpen met het beantwoorden van jouw vraag.
Download
Download de brochure Ouderschapsverlof en andere thematische verloven