Arbeidsduur en arbeidsorganisatie
Op deze pagina:
Voltijds en deeltijds werken
In principe wordt een arbeidsovereenkomst afgesloten voor voltijds werk. Deeltijds werk wil zeggen dat je op regelmatige basis minder dan het maximale aantal arbeidsduren werkt, waardoor soms andere regels gelden dan bij een voltijdse arbeidsovereenkomst. Een deeltijdse arbeidsovereenkomst moet individueel en schriftelijk worden opgemaakt, ten laatste op het moment van aanvang, en moet de arbeidsregeling en het uurrooster vermelden. De arbeidsregeling moet 1/3 van de voltijdse arbeidsduur bedragen.
Werkperiodes, dit zijn opeenvolgende arbeidsprestaties met éénzelfde karakter, van minder dan 3 uur zijn in principe verboden, al kunnen sectoren of bedrijven hier wel andere afspraken over maken.
Heb ik als deeltijds werknemer recht op betaalde feestdagen?
Als de feestdag valt op een dag waarop de deeltijdse werknemer niet moet werken maar een voltijdse werknemer wel, dan heb je geen recht op deze feestdag. Als je werkt met een variabel uurrooster, heb je wel recht op loon dat gelijk is aan datgene dat je hebt ontvangen gedurende de 4 laatste weken, gedeeld door het aantal werkdagen die tijdens die periode gepresteerd werden in de onderneming.
Heb je als deeltijdse werknemer recht op maaltijdcheques?
In veel cao’s is het recht op maaltijdcheques gekoppeld aan een minimaal aantal uren prestaties per dag. In eerste instantie moet je dus rekening houden met de tekst van de cao. Indien in de cao hier niets over is bepaald, heb je als deeltijdse werknemer recht op 1 maaltijdcheque per effectief gewerkte dag.
Vrijwillige overuren
Op initiatief van de werknemer en mits voorafgaandelijk akkoord van de werkgever (om de 6 maand nieuwe schriftelijke overeenkomst), bestaat sinds 01/02/2017 de mogelijkheid om vrijwillige overuren te presteren, extra overuren naast de bestaande vorm van overuren.
- Het krediet kan opgetrokken worden van 100 uur per kalenderjaar naar maximum 360 uur (via sectorale cao). In de Horecasector (PC 302) staat dit standaard op 360 uren.
- De eerste 25 uren (verhoging naar 60 mogelijke uren via sectorale cao) worden niet meegeteld bij de berekening van de interne grens.
-
Deze overuren geven recht op uitbetaling van overloon, maar niet tot inhaalrust.
De relance-uren
De "relance-uren" zijn in feite een quotum van 120 bijkomende vrijwillige overuren die in alle sectoren kunnen worden gepresteerd. Deze relance-uren komen bovenop het quotum van "normale" vrijwillige overuren, waarnaar hierboven wordt verwezen.
Opmerking: tijdens de coronacrisis mochten de werknemers in zogenaamde "essentiële" sectoren in 2020 en 2021 al 120 bijkomende vrijwillige overuren (met een gunstiger regeling dan voor "normaal" vrijwillig overwerk). De relance-uren zijn dus in feite een uitbreiding en ruimere toepassing van de maatregel die tijdens de coronacrisis is genomen.
Deze “relance-uren” :
- Geven geen recht op een overloontoeslag, noch op inhaalrust
- Worden niet meegerekend voor de berekening van de interne grens en de gemiddelde wekelijkse arbeidsduur.
- Zijn uitgesloten van socialezekerheidsbijdragen en belastingen (bruto = netto)
- Kunnen gepresteerd worden zonder dat het quotum van "normale" vrijwillige overuren moet worden uitgeput.
Werknemers in de zogenaamde "niet-essentiële" sectoren kunnen 120 relance uren presteren in 2021. Voor het jaar 2022 zullen zij weer 120 relance-uren kunnen presteren. Het systeem loopt af op 31/12/2022.
Werknemers in de zogenaamde "essentiële" sectoren mogen in 2021 120 relance-uren presteren. Dit quotum zal echter moeten worden verminderd met het aantal bijkomende vrijwillige overuren reeds gepresteerd in het kader van de coronacrisis in 2021. Bijvoorbeeld, indien een werknemer reeds 90 bijkomende vrijwillige overuren heeft gepresteerd in een essentiële sector in het kader van de crisis -maatregelen in 2021, zal hij nog slechts 30 ‘Relance-uren’ kunnen presteren. Voor het jaar 2022 zullen zij weer 120 relance-uren kunnen presteren. Het systeem loopt af op 31/12/2022.
Plus minus conto
Het plus minus conto is een systeem dat variaties toelaat in het uurrooster op basis van cyclische fluctuaties in de productie.
Sinds 01/02/2017 is het mogelijk om in elk paritair comité te onderhandelen over de invoering van het plus minus conto. Vóór deze datum was het beperkt tot de automobielsector. Het plus minus conto is een uitgebreide vorm van flexibiliteit (referteperiode op maximum 6 jaar, maximum 10u per dag en 48u per week).
De procedure gebeurt via sectorale cao én via ondernemingscao met alle in de syndicale delegatie vertegenwoordigde organisaties.
Rusttijden
Op welke rusttijd heb je recht als werknemer?
Als werknemer heb je binnen elk tijdvak van 24 uur recht op minstens 11 opeenvolgende uren rust.
In sommige gevallen is een rusttijd van minder dan 11 uur wel mogelijk:
- In geval van een voorgekomen of dreigend ongeval
- Voor dringende arbeid aan machines en materieel voor zover de uitvoering ervan buiten de arbeidsuren onontbeerlijk is om een ernstige belemmering van de normale werking van het bedrijf te voorkomen
- Voor arbeid die door een onvoorziene noodzakelijkheid wordt vereist mits het voorafgaand akkoord van de vakbondsafvaardiging van de onderneming of indien men in de onmogelijkheid verkeert om het akkoord te vragen, mits mededeling achteraf
- Voor werkzaamheden die gekenmerkt worden door opgesplitste werkperiodes
- In geval van continu-arbeid of van arbeid in opeenvolgende ploegen en uitsluitend in geval van wisseling van ploegen; het is evenwel verboden om een werknemer in 2 opeenvolgende ploegen tewerk te stellen
- In de gevallen bedoeld bij een bij KB algemeen bindend verklaarde cao
Binnen elk tijdvak van 7 dagen heb je recht op een ononderbroken minimumrusttijd van 24 uren. De wekelijkse rust komt bovenop de dagelijkse rust. Als werknemer heb je dus recht op een wekelijkse onderbreking van 35 opeenvolgende uren.
Ploegenarbeid
Onder ploegenarbeid in opeenvolgende ploegen verstaan we de arbeid gepresteerd in een werkeenheid die uit minstens 2 personen bestaat die gelijktijdig een bepaald werk uitvoeren.
De grenzen inzake arbeidsduur mogen worden overschreden wanneer arbeid in opeenvolgende ploegen wordt verricht.
Zondagswerk
Het is niet toegelaten om werknemers te laten werken op zondag. Toch zijn er heel wat uitzonderingen op deze regel. Voor een volledig overzicht van de sectoren en voor welke werkgevers zondagswerk is toegelaten, kan je als ACLVB-lid verder lezen in de weetwijzer.
Nachtarbeid
Nachtarbeid is elke arbeid verricht tussen 20 u. en 6 u. Onder arbeidsregelingen met nachtprestaties vallen arbeidsregelingen met prestaties tussen 20 u. en 6 u., met uitsluiting van arbeidsregelingen waarbij werknemers uitsluitend prestaties verrichten tussen 6 u. en 24 u. en waarbij werknemers gewoonlijk beginnen te werken vanaf 5 u.
Lees alle uitzonderingen in de ACLVB-weetwijzer.
Telewerk / thuiswerk
Telewerk of thuiswerk is voor vele werknemers een manier om de combinatie tussen werk en gezin te verbeteren en/of het hoofd te bieden aan de toenemende verkeersdrukte.
Telewerk is werk dat met behulp van informatietechnologie buiten de bedrijfslocatie wordt uitgevoerd. Thuiswerk is werk dat op de woonplaats van de werknemer (of een door hem gekozen plaats) wordt uitgevoerd.
Telewerk of thuiswerk vindt plaats op vrijwillige basis, zowel voor de werknemer als voor de werkgever. Het kan deel uitmaken van de oorspronkelijke functie of tijdens de lopende arbeidsovereenkomst op vrijwillige basis overeengekomen zijn tussen werknemer en werkgever.
Structureel telewerk wordt geregeld door de bepalingen van cao nr. 85 van de NAR en onderscheidt zich hierin met occasioneel telewerk waarbij telewerk incidenteel en niet op regelmatige basis wordt uitgevoerd.