De coronapandemie veroorzaakt een ongeziene gezondheidscrisis die enorme maatschappelijke en economische gevolgen met zich meebrengt. De gezondheid van alle burgers is op dit moment terecht de grootste prioriteit, maar de maatregelen die nodig zijn om de verspreiding van de pandemie in te tomen zullen enorm zwaar wegen op de economische groei. We stevenen af op de grootste economische crisis in de naoorlogse periode, een crisis die nog veel harder zal toeslaan dan de financiële crisis van 2008. De economische situatie zal ook belangrijke gevolgen met zich meebrengen voor de tewerkstelling, koopkracht, ongelijkheid en overheidsfinanciën. Het wordt een kwestie van de schade zoveel mogelijk te beperken, opdat het herstel kan worden ingezet wanneer de pandemie onder controle geraakt.
Impact moeilijk in te schatten
Het is vandaag nog heel moeilijk om de exacte economische impact te kunnen inschatten. Dit is niet alleen afhankelijk van de looptijd van de bestrijdingsmaatregelen en de mate waarin het virus toeslaat bij belangrijke handelspartners, maar ook van de indirecte effecten op bedrijven en sectoren die al dan niet moeilijkheden zullen ondervinden om het hoofd boven water te houden. Uit cijfers van de Nationale Bank blijkt ondertussen dat maar liefst vier op de tien Belgische ondernemingen een omzetverlies van meer dan 75 % lijden, in het bijzonder de handel, horeca en toeristische sector worden zwaar getroffen.
Verschillende scenario's mogelijk
KBC heeft als eerste instelling een gedetailleerde impactanalyse gemaakt, waarbij er een onderscheid gemaakt wordt tussen drie scenario’s: een optimistisch scenario, een basisscenario en een pessimistisch scenario. In het basisscenario wordt er uitgegaan van een periode van drie maanden waarin er bestrijdingsmaatregelen van toepassing zouden zijn, in dat scenario zou er zich een negatieve groei van -9,5 % manifesteren in 2020. In 2021 zou de economie zich wel herstellen met een economische groei van 12,3 %. In het pessimistisch scenario zou de economie echter met -13,2 % krimpen in 2020 en slechts een herstel van 3,2 % laten optekenen in 2021. Het valt dus af te wachten hoe de pandemie en bijhorende bestrijdingsmaatregelen evolueren, maar de kans dat economische groei in 2021 onvoldoende hoog zal zijn om de verliezen van 2020 te compenseren is aanzienlijk. En zelfs wanneer de economie zich in de loop van 2021 voldoende herstelt, dreigen er nog steeds veel individuele ondernemingen en werknemers uit de boot te vallen, aangezien de coronacrisis in bepaalde sectoren veel harder toeslaat.
Tijdelijke werkloosheid, een cruciaal opvangnet voor de koopkracht
Ondertussen doen de automatische stabilisatoren hun werk en kunnen er meer dan een miljoen werknemers gebruik maken van het systeem van tijdelijke werkloosheid. Hoewel dit een belangrijk opvangnet is voor zowel ondernemingen als werknemers, zal dit een sterke negatieve impact op de koopkracht met zich meebrengen. Het gezamenlijk beschikbaar inkomen van de Belgen zal in 2020 gevoelig dalen, terwijl er zich de afgelopen jaren al een lange periode zonder koopkrachttoename heeft gemanifesteerd, ten gevolge van het beleid van loonmatiging en strenge besparingen. Voor veel personen die ten gevolge van de coronacrisis in tijdelijke werkloosheid terecht komen en daardoor vaak meer dan 30 % loonverlies lijden, wordt het nu nog moeilijker om op het einde van de maand rond te komen. Bovendien dreigen ook veel werknemers in volledige werkloosheid terecht te komen, in het bijzonder werknemers die op tijdelijke basis aan de slag zijn.
ACLVB gaat voor koopkrachtondersteunende maatregelen
Voor de ACLVB is het noodzakelijk dat er op verschillende beleidsniveaus toereikende maatregelen worden genomen om zowel de Belgische economie als de koopkracht te beschermen én te stimuleren. In eerste instantie dient er werk gemaakt te worden van de uitwerking van een uniform federaal parafiscaal kader waarin sectoren en ondernemingen kunnen onderhandelen over de toekenning van een eenmalige coronapremie, waarbij de rol van het sociaal overleg dient gerespecteerd te worden. België dient daarnaast ook op Europees niveau een voortrekkersrol te spelen door te pleiten voor een Europese budgettaire capaciteit via de uitgifte van “coronabonds”, opdat de Belgische overheidsfinanciën wat meer ademruimte krijgen. Voor de ACLVB is het immers uitgesloten dat men na afloop van de coronacrisis de genomen budgettaire maatregelen zal trachten te compenseren met nieuwe besparingen en consumptiebelastingen. Deze crisis illustreert meer dan ooit dat de belangrijkste motor van de economie de binnenlandse consumptie is, waarvoor voldoende koopkracht voor alle Belgen van essentieel belang is.