De Vlaamse arbeidsmarkt staat voor enkele enorme uitdagingen. De toenemende vergrijzing, de trage instroom van jongeren naar de arbeidsmarkt, snel veranderende technologieën en de vraag naar complexere vaardigheden zetten de arbeidsmarkt onder druk. Bedrijven zijn steeds op zoek naar technisch geschoold personeel en slagen er maar moeilijk in de vele vacatures op te vullen. Onderzoek van VDAB naar knelpuntberoepen geeft gelijkaardige signalen aan. Het grootste deel van de knelpuntberoepen zijn deze waarbij de werknemer over een technisch profiel moet beschikken.
De Vlaamse Regering besliste in 2012 in om STEM-opleidingen in te richten. STEM-opleidingen zijn technische, wetenschappelijke en wiskundige studierichtingen aangeboden in het secundair onderwijs. STEM is een belangrijk middel in de strijd om de bestaande mismatch op de arbeidsmarkt weg te werken en het hoofd te bieden aan de arbeidsmarktkrapte.
De ACLVB gelooft in sterk onderwijs. Kwalitatief en toegankelijk onderwijs is de beste manier om jongeren de kans te geven zich te ontplooien en te vormen, om zo een kwaliteitsvol leven uit te bouwen. Dat houdt in dat we moeten inzetten op breed vormend onderwijs, waar jongeren de vaardigheden en competenties krijgen aangeleerd die ze nodig hebben om de uitdagingen van morgen aan te pakken. STEM-opleidingen spelen hier voor ons dan ook een cruciale rol.
De eerste jongeren studeerden onlangs af van een STEM-opleiding. Tijd om de impact van deze opleidingen op de arbeidsmarkt te analyseren en evalueren. IDEA-consult lanceerde een grootschalige enquête bij Vlaamse werknemers en ging na in welke mate STEM-afgestudeerde actief zijn in een job die aanleunt bij hun studierichting. Uit deze studie blijkt dat ¾ STEM-jongeren een eerste job vinden binnen hun studiegebied. De doorstroom van deze werknemers naar een matchende job ligt ook een stuk hoger dan bij de controle groep. Dit zijn positieve vaststellingen, maar tegelijkertijd betekent dit ook dat 25% van de STEM-jongeren niet uitstroomde naar een STEM-job. Dit is opvallend gezien de enorme vraag naar technische profielen en de grote krapte op de arbeidsmarkt.
Uit de studie blijkt dat studenten die zich als inzetbaar beschouwen een grotere kans hebben om een passende job uit te oefenen en dat een mismatch bij de eerste job vaak gedurende de verdere loopbaan wordt meegesleept. In dit opzicht is het belangrijk dat scholen gedurende de hele opleiding inzetten op arbeidsmarkteducatie. Dat jongeren duidelijk weten dat hun rechten en plichten zijn als toekomstige werknemer, dat zij over de juiste vaardigheden beschikken om zelfstandig op zoek te gaan naar een passende job binnen een STEM-domein.
Daarnaast zien we dat een aantal werknemers uiteindelijk toch beslissen om een STEM-job in te ruilen voor een andere job. Dit is voornamelijk te wijten aan de arbeidsvoorwaarden en werkomstandigheden, zoals de onregelmatige uurroosters en de moeilijke combinatie tussen werk-privé. Het is daarom belangrijk dat men continue blijft investeren in de kwaliteit en duurzaamheid van dergelijke jobs alsook in vorming en opleiding.
Aan de hand van deze eerste evaluatie kunnen we stellen dat STEM-opleiding inderdaad zorgen voor een betere uitstroom naar technische profielen. Al mogen we nog niet op onze lauweren rusten. We moeten nauwgezet toezien op de kwaliteit van de jobs binnen de STEM-domeinen en onderwijs moet blijvend inzetten op arbeidsmarkteducatie zodat de jongere over de nodige tools beschikken om als zelfzekere werknemer aan de slag te gaan. Enkel zo kunnen de STEM-opleidingen een reëel antwoord bieden aan de veranderende arbeidsmarkt en de krapte.