Gezondheidscrisis en collectieve ontslagen
De coronacrisis heeft in 2020 tot een aanzienlijke toename van het aantal collectieve ontslagen geleid. Verrassend genoeg zijn de cijfers voor 2021 minder rampzalig dan verwacht.
Om een nauwkeuriger beeld te krijgen van de impact van de coronacrisis op het aantal collectieve ontslagen, hebben we de cijfers van 2021 vergeleken met die van de voorgaande vier jaar (2017, 2018, 2019 en 2020) voor wat betreft het aantal bedrijven dat aankondigde te willen overgaan tot collectief ontslag, het aantal door die aankondiging bedreigde werknemers en de verdeling van deze werknemers over de betrokken sectoren.
In 2021 waren er 79 bedrijven die een voornemen om tot collectief ontslag over te gaan hebben aangekondigd. Het gaat om zowat het laagst aantal aankondigingen van collectief ontslag in de afgelopen 5 jaar, op het jaar 2017 na (62 bedrijven).
We zien een sterke daling ten opzichte van 2020, meer bepaald met 23,30%. Ter herinnering: het jaar 2020 was een jaar van grote beroering, als gevolg van de coronacrisis. Veel ondernemingen waren verzwakt door de verschillende maatregelen die waren doorgevoerd om het coronavirus in te dammen, en er werd een toename van het aantal collectieve ontslagen genoteerd.
Transport en metaal
De twee sectoren die, afgetekend, het meest getroffen werden, zijn de transportsector ( 1 384 banen) en de metaalverwerkende nijverheid (1 322 banen). Samen zijn zij goed voor 47% van de banen die door een collectief ontslag werden bedreigd. Deze twee sectoren behoorden in 2020 al tot de zwaarst getroffen sectoren, met 1 491 bedreigde banen in de metaalverwerkende industrie en 1 335 bedreigde banen in de transportsector. In 2020 was de horeca de meest getroffen sector qua aantal banen dat werd bedreigd door een aankondiging van een voornemen tot collectief ontslag (1 774 banen bedreigd). Dat was een ware trendbreuk, aangezien deze sector in het verleden zeer weinig met collectief ontslag te maken had gehad. In 2021 was er een drastische daling van het aantal bedreigde banen in deze sector, met 359 getroffen banen (ofwel een daling van 79,76%).
Geen verbetering
Hoe dan ook, elk collectief ontslag is er een te veel, en de cijfers blijven jaar na jaar constant en abnormaal hoog, zonder dat er enige verbetering van betekenis in de cijfers komt. We moeten er evenwel op wijzen dat er in het algemeen een verschil is tussen het aantal aangekondigde ontslagen en het aantal daadwerkelijke ontslagen. De reden hiervoor is dat, na de aankondiging door een onderneming om tot een collectief ontslag te willen overgaan, een informatie- en raadplegingsprocedure met de vertegenwoordigers van de werknemers wordt opgestart. De werkgever en de vakbonden trachten daarbij de negatieve gevolgen van de herstructurering zoveel mogelijk te beperken, en dus ook het aantal ontslagen. Ondanks deze procedure blijft het aantal daadwerkelijke ontslagen zeer hoog in vergelijking met het aangekondigde aantal. Zo werd in de periode 2011-2021 gemiddeld 90,5% van de werknemers op wie een aankondiging betrekking had, daadwerkelijk ontslagen.
Met het oog op deze situatie pleit de ACLVB al enkele jaren voor een hervorming en modernisering van de wetgeving inzake collectieve ontslagen, waarbij meer de nadruk wordt gelegd op de preventie van dergelijke ontslagen en het anticiperen erop. Want achter de cijfers gaan menselijke drama's schuil, met aanzienlijke psychologische en materiële gevolgen voor de werknemers. Collectieve ontslagen beter voorkomen, erop anticiperen of - wanneer ze onvermijdelijk blijken – ze beter beheren, betekent elke werknemer de kans geven zijn of haar baan te behouden of zo snel mogelijk een nieuwe job te vinden.