Minder beweegruimte voor de sectorale onderhandelingen
Nadat de leden van de Groep van 10 tot een gedeeltelijk sociaal akkoord zijn gekomen, is het nu de beurt aan de sectoren om te onderhandelen. Al zal de loonmarge van 0,0% uiteraard veel eisen blokkeren.
De loonmarge moest dienen als ka der voor het sociaal overleg over de lonen, maar lijkt vandaag meer op boeien aan de handen van de vakbondsonderhandelaars. Het op 14 maart voorgestelde ontwerp van sociaal deelakkoord beperkt zich grotendeels tot een uitbreiding van bestaande overeenkomsten, met name wat betreft het stelsel van werkloosheid met bedrijfstoeslag (SWT) en eindeloopbanen.
De verschillende eindeloopbaanregelingen zullen ook belangrijke thema’s zijn in de komende sectorale onderhandelingen. Na het afsluiten van verschillende kader-cao's, wat binnenkort zal gebeuren in de Nationale Arbeidsraad, zal het voor veel sectoren noodzakelijk zijn dat over deze kwesties overeenstemming wordt bereikt alvorens de vorige overeenkomsten aflopen, merendeels op 30 juni 2023. Zonder een akkoord op 1 juli dreigen veel werknemers de mogelijkheid te ver- liezen om van deze regelingen te genieten.
Verschillende fasen
De onderhandelingen verlopen in verschillende fasen, te beginnen met het opstellen van een eisenbundel per vakbond. Vervolgens worden de drie vakbonden het in eenzelfde paritair comité gewoonlijk eens over een gemeenschappelijke eisenbundel, die dan naast de eventuele eisen van de werkgevers wordt gelegd. Daarna wordt een tijdschema opgesteld, waarbij een reeks vergaderingen zal dienen om tot een protocol-akkoord te komen. Na afstemming met hun basis zullen, bij een positief advies, de twee partijen een akkoord afsluiten, dat nadien wordt omgezet in een collectieve arbeidsovereenkomst (cao).
Door de wet van 1996 die een loonnorm bepaalt (dwingend sinds 2017), zal het voor vakbondsvertegenwoordigers erg moeilijk zijn om verbeteringen voor werknemers in termen van koopkracht te bewerkstelligen. De werkgevers bevinden zich dus in een comfortabele positie voor deze onderhandelingen. Ze kunnen zich gewoon achter de wet verschuilen en niet toegeven op dit punt. Als de sectorale cao de loonnorm niet respecteert, kan die niet alleen niet bindend worden gemaakt, maar riskeren werkgevers een boete van 250 tot 5 000 euro per werknemer (tot 100 werknemers).
Geen marge
In 2021-2022 liet de loonnorm van 0,4% enkele kleine mogelijkheden open. Voor de komende twee jaar bedraagt de manoeuvreerruimte 0,0%. Dit betekent dat eventuele wijzigingen in de loonmassa gemakkelijk kunnen worden weggewimpeld, omdat zij noodzakelijkerwijs de in de wet van 1996 vastgestelde loonnorm zouden overschrijden. Het gaat hier niet alleen om lonen, maar ook om vergoedingen en terugbetalingen van allerlei aard (verplaatsingen, maaltijden, telewerk, enz.).
Koopkrachtpremie
De enige manoeuvreerruimte die de regering aan de vakbonden wilde overlaten om de koopkracht van de werknemers te verhogen, is de "koopkrachtpremie". Zoals we in een vorig nummer van Vrijuit hebben uitgelegd, gaat het om een eenmalige premie van maximum 500 of 750 euro in sectoren of bedrijven die in 2022 goede of uitzonderlijke resultaten hebben geboekt. "We tasten hierover in het duister", betreurt Thibaut Montjardin, hoofd van de dienst Sectoren bij de ACLVB. Maar we weten al dat de definitie van hoge winst in 2022 en uitzonderlijk hoge winst in 2022 die op sectorniveau vereist is, strenger is dan die op bedrijfsniveau.
Een andere onbekende factor is dat we zullen moeten wachten op de publicatie van de bedrijfsrekeningen in mei/juni 2023 om de resultaten van de ondernemingen in 2022 te kennen. Als op sectorniveau een premie wordt toegekend, kan daarna op bedrijfsniveau over een grotere premie worden onderhandeld.
Ter herinnering: wat de ACLVB al jaren vraagt, samen met het gemeenschappelijk vakbondsfront, is dat we onze vrijheid om op verantwoordelijke wijze over de lonen te onderhandelen terugkrijgen. Het zit niet in ons DNA om onredelijke eisen te stellen die bedrijven in moeilijkheden brengen, maar wel om samen te werken onder partners om de beste akkoorden voor iedereen te verkrijgen.
Eisen
Als we niet vrij kunnen onderhandelen over koopkracht, moeten we zoals gezegd andere wegen zoeken. "We zullen creatief moeten zijn", weet Thibaut Montjardin. "Zaken als opleiding en welzijn op het werk zullen ook belangrijk zijn". Het is bijvoorbeeld mogelijk om een regelmatiger indexering te vragen, aangezien sommige paritaire comités (zoals PC 200) slechts één keer per jaar worden geïndexeerd, waardoor de lonen achterblijven bij de inflatie. Sommige voordelen die al voor een bepaalde periode zijn toegekend, moeten ook worden vernieuwd, zoals een sectorale toeslag bij tijdelijke werkloosheid, een telewerkvergoeding, de toekenning van extra verlofdagen naargelang de anciënniteit of de leeftijd, of vergoedingen rond mobiliteit.
Het recht op opleiding zal ook een belangrijk onderdeel zijn van de onderhandelingen, en is vastgelegd in de Arbeidsdeal die de regering in november heeft aangekondigd. Voor bedrijven met meer dan 20 werknemers moet een jaarlijks opleidingsplan worden opgesteld. Het behoort tot het terrein van de vakbond om ervoor te zorgen dat er een keuze aan opleidingen is, dat die opleidingen daadwerkelijk worden gegeven en dat ze echt worden gebruikt voor de professionele ontwikkeling van de werknemer.
Ten slotte is het belangrijk eraan te herinneren dat de Liberale Vakbond niet ten volle tevreden is met het ontwerpakkoord 2023-2024. Dit akkoord werd in maart dit jaar weliswaar ruim goedgekeurd omdat bepaalde bestaande regelingen moesten worden verlengd of omdat de mogelijkheid om erover te onderhandelen in de sectoren en ondernemingen moest worden gelaten. De marge van 0,0% is voor ons uiteraard nog steeds onaanvaardbaar. De ACLVB zal onverminderd blijven strijden voor een wijziging van de wet op de loonnorm. Zolang dat niet is gebeurd, zal de eerlijke verdeling van de gecreëerde welvaart steeds meer onder druk komen te staan.