"Mystery calls" : sociale inspecteurs beter toegerust voor de bestrijding van discriminatie op de arbeidsmarkt!

De cijfers van Unia en het Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen laten er geen twijfel over bestaan: discriminatie op de arbeidsmarkt is nog steeds schering en inslag en er is in de loop der jaren geen noemenswaardige verbetering opgetreden.

Om het fenomeen te bestrijden, heeft de wetgever in 2018 sociale inspecteurs toegestaan om discriminatie-toetsen (of "mystery calls") uit te voeren bij bedrijven. Concreet betekent dit dat inspecteurs zich bij bedrijven voordoen als (potentiële) klanten of werknemers om na te gaan of deze bedrijven zich schuldig maken aan discriminerend gedrag. Talrijke juridische belemmeringen verhinderden echter de daadwerkelijke toepassing van deze mystery calls in de praktijk, met als gevolg dat deze hulpmiddelen zeer weinig werden gebruikt.

Daarom heeft de Kamer eind vorige week een wetsontwerp goedgekeurd dat deze situatie moet verbeteren door de voorwaarden voor mystery calls te herzien.

Concreet zullen de sociale inspecteurs discriminatie-toetsen kunnen uitvoeren:

• Op basis van hetzij objectieve aanwijzingen van discriminatie, hetzij een onderbouwde klacht of een melding, hetzij op basis van de resultaten van datamining en datamatching.    
• Om discriminatie op grond van alle door de antidiscriminatiewetten beschermde criteria op te sporen: afkomst, geslacht, leeftijd, handicap, ... ;
• Op basis van een toestemming van de arbeidsauditeur of de procureur des Konings;
• Met naleving van het proportionaliteitsbeginsel en het verbod op provocatie;
• Door zich te laten bijstaan door een derde (bijvoorbeeld voor het opstellen van een geloofwaardig CV voor de functie waarop zij als kandidaat solliciteren). Er zal echter een Koninklijk Besluit moeten worden aangenomen om de voorwaarden en modaliteiten van het beroep op een derde vast te stellen.

Voorts zullen de feiten die door sociale inspecteurs in het kader van deze tests worden gepleegd (bijvoorbeeld het schrijven en gebruiken van een fictief CV, wat neerkomt op valsheid in geschrifte), niet als strafbare feiten worden aangemerkt. Dit biedt de sociale inspecteurs verdere bescherming.

De ACLVB is tevreden over deze wetswijziging, waarover de Nationale Arbeidsraad ook advies nr. 2248 heeft uitgebracht. Discriminatie op de arbeidsmarkt is een realiteit die met vastberadenheid moet worden bestreden. Er is nog een lange weg te gaan, maar de ACLVB zal het recht van allen op gelijke behandeling op de arbeidsmarkt verdedigen. De waarde van een werknemer wordt bepaald door zijn of haar vaardigheden en competenties, niet door geslacht, leeftijd of afkomst.