Vlaanderen heeft belangrijke sleutels in handen om te verhinderen dat de energiecrisis gezinnen verder in armoede duwt, ondernemingen hun productie stilleggen, kmo’s, land- en tuinbouwbedrijven het water aan de lippen staat en sociale ondernemingen onvoldoende werkingsmiddelen hebben. De Vlaamse Regering beschikt zowel over de juiste bevoegdheden als de financiële middelen om nu meteen in actie te schieten. Daarom roepen de Vlaamse sociale partners, verenigd in de Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen (SERV), de regering op om in de Septemberverklaring te voorzien in grootschalige projecten om het fossiel energieverbruik te verminderen, in te zetten op hernieuwbare energie en gezinnen en ondernemingen tijdelijk en gericht te ondersteunen.
Grootschalige projecten voor energiebesparing en uitrol hernieuwbare energie
De SERV pleit ten eerste voor grootschalige projecten die snel energie besparen en hernieuwbare energie uitrollen. Die projecten moeten massaal verwarmingsinstallaties afregelen, investeren in warmtepompen, zonnepanelen en isolatie en voorzien in kleinere maatregelen (bv. douche-timers) om gezinnen en ondernemingen te helpen hun fossiele energiebehoefte te verminderen. Door snel te mobiliseren en op te schalen kunnen deze grootschalige projecten de komende winter al soelaas brengen, maar dan mag er geen tijd meer verloren gaan. Dergelijke collectieve energieprojecten moeten gezinnen en ondernemingen ontzorgen en waar nodig bijstaan in de (pre)financiering. Ze krijgen best vorm samen met lokale besturen, ondernemingen en andere actoren.
De Vlaamse Regering moet dringend een daadkrachtig kader en bijhorende middelen voor deze collectieve projecten voorzien. Zo’n forse inzet op energiebesparing en hernieuwbare energie vermindert structureel de vraag naar olie en gas en kan de energiefactuur blijvend verlagen. Zeker in de huidige context vermijden ze dat geld wegstroomt en laten ze het renderen. Het zijn no regret-maatregelen die sowieso nodig zijn voor de klimaat- en energiedoelen. Ze beschermen Vlaanderen tegen de verwachte langdurige brandstofschaarste en bijhorende hoge prijzen.
Goedgerichte en gedoseerde steunmaatregelen
Ten tweede zijn goedgerichte en gedoseerde steunmaatregelen nodig. Zo kan Vlaanderen tijdelijk de grootste noden aanpakken en de strategische activiteiten en diensten beschermen. Alleen door prioriteiten te leggen zijn dergelijke uitgaven te verantwoorden en vol te houden zolang dat nodig is. Dat vraagt verfijnde steunregelingen gebaseerd op brede en gekruiste data. Ook is een laagdrempelig versterkt vangnet via energiehuizen en OCMW’s nodig voor wie toch tussen de mazen van de steunsystemen valt.
Middelen voorhanden
Om deze voorstellen te financieren kan de Vlaamse Regering de extra beleidsruimte gebruiken die verwacht wordt door de stijging van de dotaties die Vlaanderen van de federale overheid ontvangt als gevolg van de hogere inflatie. Door deze extra middelen slim en toekomstgericht te investeren, hoeven deze bijkomende investeringen de gezondheid van de Vlaamse overheidsfinanciën niet aan te tasten.
Ondernemingen en gezinnen mobiliseren
De Vlaamse sociale partners willen niet aan de zijlijn blijven staan. Ook zij willen op het terrein meewerken en hun leden mobiliseren om de grootschalige projecten op het terrein mee te realiseren. Daarnaast zullen de sociale partners de Vlaamse Regering verder blijven ondersteunen met SERV-adviezen om het crisisbeleid mee vorm te geven.
Deze oproep n.a.v. de Septemberverklaring is namens de Vlaamse sociale partners: Hans Maertens (Voka), Caroline Copers (Vlaams ABVV), Danny Van Assche (UNIZO), Ann Vermorgen (ACV), Lode Ceyssens (Boerenbond), Gert Truyens (ACLVB) en Ingrid Lieten (Verso).