De ACLVB wil de te hoge energiefacturen compenseren via een vermindering van de personenbelasting. De operatie zou gefinancierd worden via het belasten van overwinsten van energieproducenten en hogere btw-inkomsten.
Met een inflatie van 49,7% voor elektriciteit en 139,6% voor gas in april 2022, is de roep groot om de btw op deze twee energiebronnen permanent te verlagen van 21 naar 6%. Eenvoudig, zo lijkt op het eerste gezicht, en snelle winst voor onze koopkracht. De ACLVB ziet hierbij echter heel wat addertjes onder het gras. Een veel beter alternatief om de te hoge energiefactuur te compenseren is een belastingvermindering.
Zeven realistische voorstellen om energie betaalbaar te houden
- Te hoge energiefacturen compenseren via een belastingvermindering op de personenbelasting (verhogen belastingvrije som)
- Energieleveranciers verplichten om regelmatig het goedkoopste tarief aan te bieden
- Werkgevers verplichten een premie toe te kennen aan werknemers die telewerken
- De tussenkomst van de werkgever in de kosten voor woon-werkverkeer optrekken
- De toegang tot het sociaal tarief socialer maken
- De informatie over de premies, energiecheques en tarieven leesbaarder maken
- De administratieve procedures voor de renovatie van woningen vereenvoudigen en de energietransitie ondersteunen
Te veel nadelen
Een permanente btw-verlaging op energie van 21% naar 6% leidt tot een impliciete indexsprong van ongeveer 1%. Daardoor zal zo’n permanente verlaging voor heel wat mensen een vestzak-broekzak-operatie betekenen. Je energiefactuur daalt dan wel, maar eigenlijk zie je meteen ook een loonsverhoging via de automatische loonindexering aan je neus voorbijgaan. Berekend op basis van het mediaan brutoloon € 3 486 kan dit oplopen tot een verlies van bijna € 500 en bij koppels zelfs tot bijna € 1 000 op jaarbasis. Ander nadeel: vooral grootgebruikers worden beloond bij een permanente btw-verlaging op energie. Vanuit ons sociaal oogpunt denken we niet dat het billijk is de verwarming van privézwembaden te financieren. Vergeten we ook niet dat de sociale zekerheid gedeeltelijk gefinancierd wordt uit een percentage van de btw-ontvangsten. Tot slot zet een permanente btw-verlaging op energie consumenten ook niet aan op zoek te gaan naar alternatieve energiebronnen die minder schadelijk zijn voor het milieu, zoals windmolens, warmtepompen, enz.
Energie-index
De energie-index, die gas, elektriciteit, mazout en motorbrandstoffen omvat, is een goede graadmeter om te bepalen wanneer energiefacturen te hoog worden.
Wanneer de energie-index (2013 = 100) het indexniveau van 120 gedurende minstens drie maanden overschrijdt, stelt de ACLVB voor om dan de belastingvrije som te verhogen met € 1 000 voor samenwonenden en met € 1 500 voor alleenstaanden die niet samenwonend zijn (uitgezonderd met kinderen of andere personen ten laste). Een verhoging van de belastingvrije som met € 1 000 levert dan € 276 op, en een verhoging van de belastingvrije som met € 1 500 levert € 426 op.
Financiering van de operatie
Ons voorstel van belastingvermindering zou de overheid ongeveer € 1,6 miljard kosten. Het is realistisch om dit te compenseren door overwinsten te belasten en door hogere btw-inkomsten, wat minder nadelige neveneffecten heeft dan een permanente btw-verlaging op energie (waarvan het bedrag van dezelfde ordegrootte is).
Volgens schattingen zou de winst op verkoop van elektriciteit in ons land tot 2024 € 3,3 miljard bedragen. Voor de ACLVB zou op politiek niveau een model voor belasting op overwinsten ontwikkeld moeten worden, dat in werking treedt wanneer de energie-index het indexniveau van 120 overschrijdt. Daarnaast kunnen ook de meeropbrengsten die de overheid haalt uit btw-inkomsten op gas en elektriciteit, aangewend worden om deze tijdelijke koopkrachtmaatregel te financieren.
Mario Coppens, Nationaal Voorzitter ACLVB: “De belastingvrije som in de personenbelasting verhogen vormt een oplossing om de energiefactuur van de gezinnen te milderen. Deze belastingvermindering biedt meerdere voordelen. Geen negatieve invloed op de werking van de index (in tegenstelling tot bij een permanente btw-verlaging op energie). Verhoging van de koopkracht. Behoud van de stimulans voor mensen om op zoek te gaan naar groenere alternatieven. Vrijwaring van de alternatieve financiering van de sociale zekerheid."
Goedkoopste tarief
De ACLVB vraagt dat energieleveranciers verplicht worden om minstens elk kwartaal het goedkoopste tarief aan te bieden aan hun klanten. Bij afloop van een vast contract zouden zij minstens twee maanden op voorhand een nieuw voorstel moeten doen. Elke leverancier zou ook verplicht een vast tarief moeten aanbieden. Bepaalde van deze vragen zitten vervat in het Consumentenakkoord Energie, maar dat werd niet door elke leverancier ondertekend, wordt niet steeds correct toegepast en gaat ook niet ver genoeg. In dat opzicht vraagt de ACLVB een hernieuwing van het Consumentenakkoord, dat ook bindend moet worden voor elke energieleverancier.
Verplichte telewerkpremie
De ACLVB dringt aan op een premie om de kosten voor verwarming en elektriciteit bij telewerk te dekken.
Werkgevers kunnen werknemers die telewerken een telewerkpremie van maximaal € 134,71 per maand toekennen, die vrij is van RSZ-bijdragen en ook voor de werknemer belastingvrij is. Deze premie is noodzakelijk om de bijkomende kosten te dekken voor onder meer verwarming en elektriciteit doordat men meer thuis is.
De Liberale Vakbond ontvangt echter signalen van de leden en afgevaardigden dat veel werkgevers ondanks het structureel verankeren van telewerk amper of zelfs geen telewerkvergoeding willen toekennen. Daarom vraagt de ACLVB een verplichte toekenning van een telewerkpremie, opdat het bijkomende verbruik minstens ten dele wordt gedekt.
Woon-werkverkeer
Nu de brandstofprijzen de pan uit swingen en het leven ook op andere vlakken veel duurder wordt, krijgen heel wat werknemers het moeilijk om de toenemende kosten om zich naar het werk te verplaatsen te betalen. De vergoeding voor wie met de eigen wagen naar het werk gaat, is dan ook veel te laag; als Liberale Vakbond zijn wij vragende partij om ze minstens tijdelijk aanzienlijk op te trekken.
Daarnaast is het noodzakelijk zoveel mogelijk werknemers te stimuleren om te kiezen voor een duurzaam alternatief voor het woon-werkverkeer. In dat opzicht vraagt de ACLVB dat het uitkeren van de maximale fietsvergoeding verplicht wordt gemaakt voor elke werkgever, analoog aan de verplichting om tegemoet te komen bij abonnementen voor openbaar vervoer in het kader van cao 19. Maar ook cao 19 is aan een herziening toe. Het aandeel van de werkgever in de terugbetaling van woon-werkverkeer per trein moet opgetrokken worden en dient uit te monden in een veralgemeende derdebetalersregeling. Daarnaast is het wenselijk dat deze derdebetalersregeling wordt verruimd naar alle vormen van openbaar vervoer, inclusief van de regionale openbaarvervoermaatschappijen (De Lijn, MIVB, TEC).
Sociaal tarief zo sociaal mogelijk maken
De overheid wil de groep mensen die in energiearmoede terechtkomen, beschermen via een sociaal tarief voor gas en elektriciteit. De bedragen houden rekening met je verbruik en worden om de 3 maanden aangepast. Doorgaans is het sociaal tarief 30% goedkoper dan het gemiddelde tarief.
Het toepassingsgebied van dit sociaal tarief werd tijdens de coronapandemie uitgebreid, waardoor nu ongeveer 20% van de gezinnen rechthebbend zijn. Deze uitbreiding werd ondertussen verlengd tot 30 september aanstaande. De ACLVB vraagt om deze uitbreiding nog enige tijd aan te houden, sterker nog, ze is er voorstander van om die structureel te verankeren. Belangrijk is dat alle rechthebbenden de weg naar het verlaagde tarief vinden. Nu zijn er nog te veel gezinnen (ca. 15%) die niet weten dat ze kunnen toetreden of hiertoe nog niet de juiste stappen hebben gezet. Daar moet iets aan veranderen.
Gewestelijke maatregelen
Naast het federale sociaal tarief hebben de Gewesten, elk op hun manier, andere maatregelen voorzien. Zo telt bijvoorbeeld in Vlaanderen ook een tegemoetkoming van de zorgkas mee. In Brussel biedt het statuut van “beschermde klant” gezinnen met een schuld bij hun leverancier de mogelijkheid om van het sociaal tarief te genieten indien het gezin een bepaald inkomensplafond niet overschrijdt. In Wallonië heeft de Waalse regering een nieuwe categorie van gewestelijk beschermde klanten gedefinieerd: de conjuncturele beschermde klanten die recht hebben op het sociaal tarief gedurende een periode van 12 maanden. De ACLVB had gepleit voor de verlenging van dit statuut. Het werd verlengd tot 31 augustus 2022. Bovendien werd de categorie rechthebbenden uitgebreid met de gezinnen die in juli 2021 door de overstromingen werden getroffen. Er dient aan verschillende cumulatieve voorwaarden te worden voldaan.
Waar we bij de ACLVB zeker van willen zijn, is dat eerst en vooral de meest kwetsbaren (onder meer de eenoudergezinnen, vaak bestaand uit alleenstaande vrouwen, de bejaarden, …) op hulp kunnen rekenen. In dat kader wil de ACLVB de discussie voeren om te bekijken of het niet wenselijker is de toekenning van het sociaal tarief overal te linken aan een minimum gezinsinkomen.
Meer leesbare informatie
De ACLVB dringt aan op beter leesbare informatie over de premies, energiecheques en tarieven. In februari 2022 heeft de federale regering beslist een verwarmingspremie van € 100 toe te kennen. Het is de leverancier die de elektriciteit op 31 maart 2022 heeft geleverd, die deze premie automatisch zal toekennen aan de residentiele klanten via een automatische verlaging van de elektriciteitsfactuur nadien.
De consumenten die op 31 juli de verwarmingspremie niet hebben ontvangen, moeten voor 15 oktober 2022 een schriftelijke of elektronische aanvraag indienen bij de FOD Economie om het recht op deze premie niet te verliezen.
De betaling van de stookoliecheque van € 200 zal ook pas gebeuren bij de aankoopfactuur voor stookolie. Een dergelijke regeling zal tot gevolg hebben dat de begunstigden vergeten of niet in staat zijn na te gaan of deze premie en/of deze cheque tijdig zijn ontvangen.
Deze informatie wordt uitsluitend langs digitale weg verstrekt. De ACLVB vestigt regelmatig de aandacht op het probleem van de digitale kloof. Wij willen niet dat sommige burgers uit de boot vallen en het voordeel van deze premie mislopen omdat zij geen toegang tot de informatie hebben gehad.
Bovendien wenst de ACLVB een einde te maken aan het ongelijke machtsevenwicht tussen energieleveranciers en huishoudelijke afnemers ten gevolge van de toenemende complexiteit van de organisatie van de energiemarkten en de verwarring over de verschillende rollen van de actoren, wat leidt tot een gebrek aan duidelijkheid in de aangerekende tarieven. Dit veroorzaakt een zorgwekkende toename van het niet-opeisen van rechten, wat een steeds belangrijkere factor in de energiearmoede is.
Energietransitie
De maatregelen ter ondersteuning van gezinnen bij de energierenovatie van hun woning moeten worden voortgezet. Premies voor de installatie van domotica-apparatuur om het energieverbruik te verminderen, zijn eveneens interessant en moeten worden verdergezet.
De ACLVB zou graag zien dat de administratieve procedures worden vereenvoudigd om de toegang tot de premies te vergemakkelijken. Voorts moet worden voorzien in prefinancieringsmechanismen om de energierenovatie van de woningen van achtergestelde gezinnen te ondersteunen.
De ACLVB wil dat hernieuwbare energie toegankelijk wordt gemaakt voor een groter aantal burgers, waaronder de meer kwetsbare gezinnen.