Het staat als een paal boven water: de e-commerce ontwikkelt zich, en moet zich blijven ontwikkelen. De gewoonten van de consument veranderen, de bedrijven moeten zich aanpassen. Het alternatief is het verlies van marktaandeel, met gevolgen voor de tewerkstelling. In de handelssector en de logistiek is de uitbouw van e-commerce (en van nachtarbeid), mits naleving van een aantal regels, al enkele jaren mogelijk. Het is daarom onbegrijpelijk dat bepaalde patronale lobbygroepen blijven hameren op de noodzaak om deze regels nog verder te versoepelen. Ze schetsen daarbij een karikatuur van de houding van de vakbonden, alsof wij eigenhandig beletten dat e-commerce een Belgisch succesverhaal kan worden. Tijd om de puntjes op de i te zetten.
Raamakkoord e-commerce
Al in 2015 werd tijdens een rondetafelconferentie met minister Peeters, werkgevers en vakbonden een raamakkoord over e-commerce (en in het bijzonder over nachtarbeid) gesloten voor alle paritaire comités van de handel. Concreet is het, voor zowel de kruidenier om de hoek als voor de hypermarkt, technisch mogelijk om nachtarbeid in te voeren in het kader van e-commerce. Weliswaar na een wijziging van het arbeidsreglement of de ondertekening van een collectieve arbeidsovereenkomst (door de drie vakorganisaties): een duidelijk en noodzakelijk kader om ontsporingen te voorkomen.
Sinds het afsluiten van dit akkoord hebben echter zeer weinig bedrijven (zoals bijvoorbeeld Ikea) contact opgenomen met de vakbonden om dit soort activiteiten ook effectief op te starten.
De vertegenwoordigers van COMEOS (de werkgeversfederatie van de handel) doen hier regelmatig hun beklag over en stellen tegelijk de vakorganisaties verantwoordelijk voor het mislopen van duizenden nieuwe banen in België. Het kader zou “te strikt” zijn, het sociaal overleg zou verstikkend werken voor bedrijven die zich aan e-commerce willen wagen.
De politiek lijkt het spel van de werkgevers dan weer mee te spelen: het wetsontwerp-Peeters voert immers een algemene afwijking op het verbod op nachtarbeid in “voor de verwezenlijking van alle logistieke en ondersteunende diensten verbonden aan de elektronische handel”. Volgens sommige geruchten (een mededeling van de ministerraad voorziet uitdrukkelijk een versoepeling als er tegen eind maart e.k. geen resultaten zijn) gaat het lobbywerk van de werkgevers bij de politici volop door. Er is sprake van nieuwe versoepelingen om nachtarbeid in de bedrijven in te voeren, niet meer enkel in het kader van e-commerce maar in het algemeen…
E-commerce al enkele jaren een feit
Dat alles staat ver van de realiteit. De werkgeversfederaties vergeten dat de bedrijven niet op dit raamakkoord hebben gewacht om hun e-commerce uit te bouwen. Daarbij hebben de grote Belgische ketens trouwens niet altijd gebruik moeten maken van nachtarbeid, hiervan bestaan heel wat voorbeelden (Carrefour, Cora…). Sommige bedrijven kozen er trouwens niet altijd voor om dit te ontwikkelen binnen het pc van de handel. Denk aan Colruyt, waarbij slechts een deel van de e-commerce activiteiten binnen de pc’s van de handel werden georganiseerd en de rest bij de logistiek. Het kan ook ontwikkeld worden buiten de klassieke paritaire comités van de handel.
Een groot deel van de activiteiten van de e-commerce heeft dan ook te maken met transport en logistieke ondersteuning. En dat geldt ook voor de grote buitenlandse e-handelaars in ons land waar gretig naar wordt verwezen. Er wordt op grote schaal door hen samen gewerkt met dienstverleners als Bpost, PostNL, DHL, UPS, FEDEX, enz. Bedrijven die behoren tot het paritair comité van de logistiek, waar nachtarbeid op basis van cao’s al lang bestaat. Anderen hebben deze activiteit in eigen handen gehouden via hun depots of via filialen, die opnieuw op hun beurt ondergebracht zijn in paritaire comités van de sector logistiek (waar de loonvoorwaarden trouwens hoger zijn dan in de handel).
In tegenstelling tot Comeos is het welzijn van de werknemers onze eerste bekommernis. Voor Comeos betekent een activiteit die in de logistiek en niet in de handel wordt georganiseerd telkens een lid dat vertrekt… een marktaandeel minder. Zo draait het verhaal uiteindelijk om de portefeuille van de werkgeversfederaties!
E-commerce ontwikkelen via de sociale dialoog
Zal op een dag een multinational zoals Amazon zich in België komen vestigen? Dat is koffiedik kijken. Wat we wél zeker weten, is dat er een duidelijk kader voor e-commerce bestaat en dat nachtarbeid mogelijk is. Vakorganisaties en werkgevers hebben gemeenschappelijke belangen wanneer ze tewerkstelling moeten behouden of uitbouwen. Een mooi voorbeeld is dat van de onderneming Torfs (schoenenverkoop) die zonet heeft laten weten een akkoord over e-commerce en nachtarbeid te hebben gesloten. Waar een wil is, is een weg...
Aan de vooravond van de sectorale onderhandelingen hopen wij dat de werkgevers -en vooral hun vertegenwoordigers- samen met ons voor tewerkstelling zullen ijveren. Dat is nodig in een markt die steeds concurrentiëler wordt. En dat alle spelers in ons land hierin met gelijke wapens strijden, zodat eindelijk een einde wordt gemaakt aan sociale dumping binnen België. Het is niet het sociaal overleg dat de handel of de e-commerce ten grave draagt in België. Wel integendeel, het wil werknemers én bedrijven echte toekomstperspectieven bieden. De sectoronderhandelingen bieden daartoe een uitgelezen kans.