De lijstvorming is ongetwijfeld de belangrijkste fase in de verkiezingsprocedure. Op de verkiezingskalender is dat X + 35, gelegen in de tijdspanne van 19 maart 2024 tot en met 1 april 2024. Dit is de laatste dag waarop de kandidatenlijsten bij de werkgever kunnen worden ingediend. Ook nadien zijn er tal van belangrijke data die verband houden met de lijstvorming.
Aanplakking kandidatenlijsten
Uiterlijk op dag X + 40, gelegen in de tijdspanne van 24.03.2024 tot en met 06.04.2024, dient de werkgever de kandidatenlijsten die door de representatieve werknemersorganisaties, organisaties van kaderleden of groepen van kaderleden werden ingediend, aan te plakken. De aanplakking kan vervangen worden door het ter beschikking stellen van een elektronisch document, voor zover alle werknemers hiertoe toegang hebben tijdens hun normale werkuren. De kandidatenlijsten worden gerangschikt volgens het lijstnummer dat hen werd toegekend, zijnde het nummer 1 voor de ACLVB. De namen van de kandidaten moeten worden gevolgd door de letter M, V
of X. Het bericht moet worden aangeplakt op dezelfde plaats(en) als bericht X.
De werkgever dient de kandidatenlijsten aan te plakken zoals de organisaties ze meedeelden (Hof van Cassatie 12 maart 1984, Soc. Kron., 1984, p. 391). Ook een kandidatenlijst die niet voldoet aan de voorwaarden, moet door de werkgever worden aangeplakt bv. omdat er meer namen van kandidaten op voorkomen dan er kandidaten kunnen zijn (Hof van Cassatie 17 maart 1984, RW 1983-1984, 2961). Het is de werkgever niet toegestaan om onmiddellijk zelf verbeteringen aan te brengen aan een kandidatenlijst, zelfs niet in die situaties waarin een klacht om vanzelfsprekende redenen aanvaard zou worden. Zo de werkgever bezwaren heeft, dient hij de beroepsprocedure te volgen (Hof van Cassatie 17 maart 1984, RW 1983-1984, 2961, Arbeidsrechtbank Luik 15 april 2004, AR 339.681).
Klachten tegen de kandidatenlijsten
Binnen de 7 dagen na het verstrijken van de termijn voorgeschreven voor de aanplakking van de kandidatenlijsten, dus uiterlijk op X + 47 (van 31.03.2024 tot en met 13.04.2024) kunnen de werknemers die op de kiezerslijsten voorkomen, de betrokken representatieve werknemersorganisaties en de betrokken representatieve organisaties van kaderleden bij de werkgever elke klacht indienen die zij in verband met de voordracht van de kandidaten nuttig achten. Aangezien het leidinggevend personeel niet op de kiezerslijsten voorkomt, kan het leidinggevend personeel dus geen klacht indienen. In de wet is er sprake van “elke klacht die zij i.v.m. de voordracht van kandidaten nuttig achten”. Er kan dan ook klacht ingediend worden tegen de eigen ingediende lijst waardoor er nog wijzigingen kunnen worden aangebracht (Arbeidsrechtbank Brussel 27.04.2004, Soc. Kron. 2007, 10).
Wanneer een vakorganisatie een arbeider ten onrechte op de kandidatenlijst voor de bedienden plaatste, kan zij klacht indienen tegen haar eigen ingediende lijst voor de bedienden en zo haar lijst voor de bedienden nog wijzigen, maar zij kan geen lijst voor de arbeiders indienen. Een lijst moet immers uiterlijk op X + 35 ingediend worden en die datum was reeds verstreken (Arbeidsrechtbank Brussel 30 april 2008, AR 5.954/09).
Er zijn strikt genomen geen vormvereisten verbonden aan de indiening van een klacht. Een klacht kan dus ook mondeling worden geformuleerd. Om problemen inzake bewijslast te vermijden is het echter ten zeerste aangeraden een klacht schriftelijk bij aangetekend schrijven in te dienen. Er dient immers te worden aangetoond dat de klacht
werd ingediend door iemand die een klacht mag indienen.
Intrekking kandidatuur
Binnen dezelfde termijn van 7 dagen na de aanplakking van de kandidatenlijsten kunnen werknemers die hun kandidatuur wensen in te trekken dit ter kennis brengen van hun werkgever. Een kandidaat kan ook één of meerdere kandidaturen intrekken wanneer hij tezelfdertijd op meer dan één kandidatenlijst voorkomt. Wanneer een werknemer kandidaat is op de lijst van de ene vakorganisatie, maar na X + 47 aan de werkgever te kennen geeft dat zijn kandidatuur op de lijst van de andere vakorganisatie moet worden geschrapt, zijn beide kandidaturen nietig (Arbeidsrechtbank Hengouwen, afdeling Charleroi 2 november 2020, 20/1595/A, Arbeidsrechtbank Antwerpen 16 april 2012, AR 12/2189/A, Arbeidsrechtsbank Brussel 23/04/2004, R.G. 73.169/0447). Het tijdig intrekken van de ongewenste kandidatuur is dan ook van essentieel belang.
Voorlegging aan de betrokken organisatie
De werkgever moet zowel de ontvangen klachten als de intrekkingen voorleggen aan de organisatie die kandidaten heeft voorgedragen of aan de kaderleden die een lijst hebben voorgedragen (uiterlijk op X + 48). De voorlegging gebeurt per post of op elektronische wijze via de webapplicatie van de FOD WASO. De werkgever fungeert enkel als doorgeefluik en beschikt over geen enkel initiatiefrecht.
Wijziging kandidatenlijst
In geval van een klacht beschikken de betrokken organisaties of kaderleden over een termijn van 6 dagen, dus t.e.m. X + 54, om de lijst met voorgedragen kandidaten te wijzigen wanneer zij dit nuttig achten. De datum van de wijziging wordt bepaald door de datum van de verzending per post of de datum die op de webapplicatie wordt
toegekend. De wijziging moet worden meegedeeld aan de hand van een wettelijk modeldocument (Formulier XVI).
De kandidaten die het onderwerp zijn van een klacht omdat ze niet aan de verkiesbaarheidsvoorwaarden voldoen, mogen niet vervangen worden wanneer ze geen deel uitmaakten van het personeel van de onderneming op dag X - 30.
Een vakorganisatie mag echter geen misbruik maken van het recht om wijzigingen aan te brengen. Zo zijn toevoegingen aan een zelfs tijdig ingediende lijst niet toegestaan. Wijzigen is immers iets anders dan toevoegen (Arbeidsrechtbank Brussel 4 mei 1995, AR 85740/95, Arbeidsrechtbank Brussel 28 augustus 2000, AR 24903/00).
Uiterlijk op X + 56 laat de werkgever de kandidatenlijsten aanplakken die al dan niet werden gewijzigd.
Beroep tegen de kandidatenlijsten
Zo de interne klachtenprocedure niet het gewenste resultaat opleverde, kunnen de betrokken werknemers, de betrokken representatieve werknemersorganisaties, de betrokken
representatieve organisaties van kaderleden, bij de arbeidsrechtbank een beroep instellen tegen de voordracht van de kandidaten. Dit beroep dient te gebeuren binnen de
vijf dagen na X + 56 (dus uiterlijk op X + 61). Beroep is enkel mogelijk zo er voorafgaandelijk een klacht ingediend werd (Arbeidsrechtbank Brussel 02.05.2000, AR 19644/2000).
Ook de werkgever kan eenzelfde beroep aantekenen tegen de kandidaturen of kandidatenlijsten. Zo er geen klacht werd ingediend, moet de werkgever het beroep bij de arbeidsrechtbank evenwel binnen de termijn van vijf dagen na X + 47 (dus uiterlijk op X + 52) instellen.
Laatste wijzigingen van de kandidatenlijsten
Tot de veertiende dag vóór de verkiezingen (dus uiterlijk Y - 14) kunnen de representatieve werknemersorganisaties, de representatieve organisaties van kaderleden of de kaderleden die een lijst hebben voorgedragen, na raadpleging van de werkgever:
-
Een kandidaat die voorkomt op de op X + 56 aangeplakte lijsten vervangen in de volgende situaties:
- Bij het overlijden van een kandidaat
- Bij het ontslag gegeven door een kandidaat uit zijn betrekking in de onderneming
- Wanneer een kandidaat ontslag neemt uit de representatieve werknemersorganisatie of de representatieve organisatie van kaderleden die hem heeft voorgedragen
- Bij de wijziging van categorie van een kandidaat
- Een kandidaat vervangen die uit de op X + 56 aangeplakte lijst werd geschrapt ingevolge de intrekking van zijn kandidatuur binnen de voorgeschreven termijn.
Het gaat om een limitatieve lijst van gevallen waarin vervanging mogelijk is. De vervanging kan slechts plaatsvinden na raadpleging van de werkgever. Onder raadpleging moet niet worden verstaan overleg met de werkgever, maar de verplichting om de werkgever te informeren. (Arbeidshof Brussel 8 september 2021, AR 2021/AB/556). De wijziging moet worden meegedeeld aan de hand van een wettelijk modeldocument (Formulier XVII).
De nieuwe kandidaat zal op de lijst voorkomen, naargelang de keuze van de organisatie die zijn kandidatuur heeft voorgedragen, ofwel op dezelfde plaats als de kandidaat die hij vervangt, ofwel als laatste kandidaat aan het einde van de lijst. Uiterlijk op Y – 13 worden de al dan niet gewijzigde kandidatenlijsten door de werkgever in definitieve vorm aangeplakt. Het bericht moet worden aangeplakt op dezelfde plaats(en) als het bericht X. Deze aanplakking kan worden vervangen door het ter beschikking stellen van een elektronisch document, voor zover alle werknemers hiertoe toegang hebben tijdens hun normale werkuren.