Het capaciteitstarief: nieuwe elektriciteitsfactuurblunder in de maak

De VREG (de Vlaamse energieregulator) en distributienetbeheerders (Eandis en Infrax) hebben een plan in de maak om een deel van de elektriciteitsfactuur te hervormen. Tijdens de zomermaanden hield de VREG hierover een consultatieronde bij de belanghebbenden waarbij deze de voorlopige plannen voorstelde. Heel wat organisaties - waaronder ACLVB - reageren kritisch. Het lijkt er immers op dat de kosten voor de meeste gezinnen hierdoor opnieuw flink zullen toenemen. Ook de aanpassingskosten zullen groot zijn, terwijl de voordelen van het plan bedenkelijk zijn.
 

Over welke tarieven gaat het?

De elektriciteitsfactuur bestaat uit drie delen: de pure elektriciteitsprijs (vrij bepaald door de energieleverancier), btw en heffingen (vanuit de verschillende overheden) en de nettarieven (vergoeding voor de distributie-, transmissie- en transportkosten). Het zijn de nettarieven die men wil hervormen. Dit deel maakt voor een gemiddeld gezin 40,5% van de elektriciteitsfactuur uit; behoorlijk wat dus.
 

Wat is een capaciteitstarief?

Op dit moment worden de nettarieven berekend volgens verbruik (= elektriciteitsafname in kWh): gezinnen die minder verbruiken, betalen minder dan gezinnen die meer verbruiken en omgekeerd. Bij een capaciteitstarief betaalt een gezin volgens zijn maximaal benodigde capaciteit d.w.z. de maximumhoeveelheid elektriciteit die men op een bepaald moment kan afnemen van het net zonder dat de hoofdzekering het begeeft.

Bij een gemiddeld gezin ligt die maximale capaciteit op 10 kVA. Vele gezinnen beschikken echter over een hogere capaciteit dan eigenlijk nodig is (bv. 20 kVA), gezien de meerkost van die hogere capaciteit in het verleden niet echt iets voorstelde. Dit verandert natuurlijk indien de nettarieven in de toekomst berekend worden op basis van de capaciteit. Concreet stelt de VREG voor om te werken met zeven tariefschijven waarbij men meer moet betalen naarmate de voorziene capaciteit hoger ligt.

Vooral kleine verbruikers zullen hun factuur gevoelig zien stijgen: bv. een gezin dat gemiddeld 1900 kWh/jaar verbruikt, betaalt momenteel € 85,37/jaar netgebonden kosten. Deze gezinnen zullen bij het capaciteitstarief (met een capaciteit op 10 kVA) hun netgebonden kosten zien toenemen naar € 152,55/jaar. Omgekeerd zullen bepaalde gezinnen die veel elektriciteit verbruiken (en dus onder het huidige verbruikstarief veel betalen) dan weer minder moeten betalen. Wie kwistig met energie omgaat, wordt met het capaciteitstarief dus beloond.
 

Grote aanpassingskosten

Gezinnen zijn niet altijd op de hoogte van wat de maximale capaciteit is van hun woonst (ongeveer 25% van de aansluitingscapaciteiten op laagspanning is zelfs onbekend bij de netbeheerders) of welke capaciteit zij nodig hebben a.d.h.v. hun piekverbruik. Vele gezinnen zullen deze informatie willen inwinnen en hun aangesloten vermogen laten dalen om toch enigszins hun factuur onder controle te houden. Hoe meer gezinnen dit doen, hoe hoger de aanpassingskosten zullen oplopen: er moet immers in dit geval iemand ter plaatse komen. Het valt te verwachten dat deze extra kosten - die vooralsnog niet berekend werden door de VREG (!) - gewoon zullen doorgerekend worden in - jawel - de elektriciteitsfactuur. Na de bijkomende kosten door de btw-verhoging, Turteltaks en afschaffing van de gratis kWh is dit simpelweg onaanvaardbaar.
 

Bijkomende nadelen

Het invoeren van het capaciteitstarief is naast kostelijk ook contradictorisch met het hernieuwbare energiebeleid en beleid van rationeel energieverbruik van de Vlaamse regering. Het leggen van zonnepanelen, uitvoeren van energiebesparende renovaties of installeren van energiezuinige installaties wordt minder interessant, gezien energiezuinigheid minder verrekend wordt in de elektriciteitsfactuur. Er zijn m.a.w. langere terugverdientijden. Bovendien spoort het ook niet met eventuele toekomstplannen om geleidelijk aan naar slimme meters te evolueren. Slimme meters kunnen op een slimmere manier omgaan met piekverbruik waardoor een tarief op basis van capaciteit overbodig wordt en dus voorbarig is.
 

Welke voordelen?

De hervorming komt er op vraag van de distributienetbeheerders die hun kosten op een meer kostenreflectieve wijze willen doorrekenen aan hun klanten. Zij beweren dat een capaciteitstarief hun werkelijke kosten beter weerspiegelt. Het is echter onzeker of dit ook werkelijk het geval is: zo zijn er geen cijfers die dit bevestigen, en zijn er aanwijzingen dat de kosten afhankelijk zijn van tal van factoren (landelijk of stedelijk gebied, operationele kosten, …) die sterker doorwegen dan het voorzien van meer capaciteit. Bovendien vinden we dat het debat over de energiefactuur moet worden opengetrokken naar een maatschappelijk debat. Het kadert immers in het debat over de energietransitie en hoe we de kosten en baten op een rechtvaardige manier verdelen.
 

Druk opvoeren

De VREG geeft aan dat de plannen ten vroegste in 2019 zouden doorgevoerd worden. Samen met andere partners zal ACLVB er alles aan doen om deze asociale maatregel tegen te gaan: we volgen de ontwikkelingen van dichtbij op, maken met de sociale partners een advies op binnen de Vlaamse energie-adviesraad, en formuleren alternatieven samen met het middenveld.

Gegevens en cijfers uit dit artikel zijn afkomstig uit het ‘Consultatiedocument van de VREG m.b.t. de herziening van de tariefstructuur van de periodieke distributienettarieven’, 20 juni 2016.