Pensioenhervorming: wat je moet weten

Extra voorwaarde om aanspraak te kunnen maken op een minimumpensioen

Alvorens in te gaan op de extra voorwaarde die de regering zou toevoegen om aanspraak te kunnen maken op een minimumpensioen, brengen we eerst in herinnering wat een minimumpensioen juist is, wat de huidige toegangsvoorwaarden zijn tot het minimumpensioen en hoe het pensioenbedrag wordt bepaald.

Need to know: om onderstaande informatie goed te begrijpen is het belangrijk te weten dat een voltijds gewerkt jaar steeds bestaat uit 312 voltijdse dagen. Als iemand deeltijds werkt, worden de dagen als het ware samengedrukt tot voltijdse dagen. Iemand die bijgevolg halftijds werkt zal 312 / 2 = 156 voltijdse dagen kunnen aantonen.
 

Minimumpensioen?

Het pensioenbedrag waarop iemand recht heeft, wordt berekend op jaarbasis en is afhankelijk van de loopbaanduur, het ontvangen loon en de gezinstoestand van de werknemer.

Als het uiteindelijk berekende pensioenbedrag lager ligt dan een bepaald bedrag, dan kan onder bepaalde voorwaarden een gewaarborgd minimumpensioen worden toegekend. Het gewaarborgd minimumpensioen corrigeert met andere woorden het pensioenbedrag.
 

De toekenningsvoorwaarden

Het gewaarborgd minimumpensioen kan enkel worden toegekend als de loopbaan van de werknemer minstens twee derde bedraagt van een volledige loopbaan (=30/45). Of een loopbaanjaar al dan niet in aanmerking genomen wordt, wordt beoordeeld aan de hand van een streng en een soepel criterium.

Het streng criterium bepaalt dat een loopbaanjaar pas in aanmerking genomen wordt, als in het desbetreffende kalenderjaar minstens 208 voltijdse (gelijkgestelde/effectief gewerkte) dagen werd bewezen (≈ het voltijds gewaarborgd minimumpensioen).

Het soepel criterium, ingevoerd om deeltijdse werknemers toe te laten om ook recht op een gewaarborgd minimumpensioen te kunnen opbouwen, bepaalt dat ook kalenderjaren waarin minstens 156 voltijdse (gelijkgestelde/effectief gewerkte) dagen aangetoond kunnen worden, in aanmerking genomen worden (≈ het deeltijds gewaarborgd minimumpensioen).

Opgelet: voor het bereiken van de loopbaanvoorwaarde wordt geen rekening gehouden met geregulariseerde tijdvakken, tijdvakken toegekend als uit de echtgescheiden echtgenoot en jaren gewerkt als statutair ambtenaar. Er wordt wel rekening gehouden met perioden gewerkt als zelfstandige in hoofdberoep.
 

Het bedrag

Het bedrag van het gewaarborgd minimumpensioen is verschillend voor de gepensioneerde die recht heeft op een rustpensioen voor een alleenstaande, een gezinspensioen, een overlevingspensioen of een overgangsuitkering.
 

Tabel 1:Gewaarborgd bruto minimumpensioen voor een volledige loopbaan, bedragen vanaf mei 2022.[1]

Bij een volledige loopbaan van 45 jaar
Rustpensioen alleenstaande	1.502,78 EUR
Rustpensioen gezin	1.877,89 EUR
Overlevingspensioen/overgangsuitkering	1.482,70 EUR

De hierboven vermelde bedragen worden uiteraard enkel toegekend bij een volledige loopbaan (=45/45), in geval van een onvolledige loopbaan moet het bedrag van het gewaarborgd minimumpensioen geproratiseerd worden.

Voor het voltijds gewaarborgd minimumpensioen gebeurt de proratisering aan de hand van de loopbaanbreuk. De teller is beperkt tot het aantal kalenderjaren die telkens ten minste 52 voltijdse (gelijkgestelde/effectief gewerkte) dagen bevatten. De teller kan de noemer niet overschrijden.

Ter illustratie: een werknemer werkte 35 jaar voltijds en gedurende 4 jaar slechts 30 dagen per jaar. De werknemer voldoet aan het streng criterium, het bedrag van het gewaarborgd minimumpensioen zal echter worden beperkt tot 1.168,83 euro [1.502,78 x (35/45)].

Voor het deeltijds gewaarborgd minimumpensioen gebeurt de proratisering ook aan de hand van de loopbaanbreuk, maar er wordt voor de berekening van de breuk rekening gehouden met alle gewerkte of gelijkgestelde dagen.

Ter illustratie: een werknemer werkte gedurende 10 jaar voltijds, gedurende 5 jaar vier vijfde en gedurende 20 jaar halftijds. Betrokkene komt niet in aanmerking voor het voltijds gewaarborgd minimumpensioen, maar wel voor het deeltijds gewaarborgd minimumpensioen. Het bedrag van het gewaarborgd minimumpensioen zal worden beperkt tot 801,48 euro [1.502,78 x (7.488 / 14.040)].
 

Akkoord van de regering

Nu voor iedereen duidelijk is wat een minimumpensioen juist is, wat de toegangsvoorwaarden tot het minimumpensioen zijn en hoe het bedrag van het minimumpensioen juist wordt berekend, kunnen we overgaan tot een korte bespreking van het akkoord van de regering. Aangezien sommige delen van het akkoord nog zeer onduidelijk zijn, worden hieronder enkel de grote principes toegelicht.

Concreet bestaat het akkoord uit twee delen: enerzijds wordt een extra tewerkstellingsvoorwaarde voorgesteld om het recht op een minimumpensioen te openen en anderzijds wordt in het soepel criterium voorzien in een aanpassing van de berekening van het pensioenbedrag.
 

De bijkomende toekenningsvoorwaarde

Naast de toekenningsvoorwaarden toegelicht hierboven zal een werknemer ook een minimum aantal effectief gewerkte dagen moeten aantonen om aanspraak te kunnen maken op het minimumpensioen.

Om aanspraak te kunnen maken op een voltijds gewaarborgd minimumpensioen zal iedereen die 53 jaar of jonger is op 1 januari 2024 in de toekomst 20 x 250 = 5.000 voltijdse effectief gewerkte dagen moeten kunnen aantonen. Om aanspraak te kunnen maken op een deeltijds gewaarborgd minimumpensioen zijn dat 20 x 156 = 3.120 voltijdse effectief gewerkte dagen. Voor de oudere leeftijdscategorieën wordt voorzien in een overgangsregeling en er is een vrijstelling voorzien voor wie op 1 januari 2024 in aanmerking zou komen voor een minimumpensioen op basis van de toegangsvoorwaarden weergegeven hierboven.

Als we rekening houden dat een volledige voltijdse loopbaan van 45 jaar bestaat uit 45 x 312 = 14.040 voltijdse dagen, dan moet men in het streng criterium iets meer dan 16 jaar voltijds hebben gewerkt. Wie gebruik kan maken van het soepel criterium, moet 10 jaar voltijds hebben gewerkt ofwel 20 jaar halftijds. 

De regering heeft gelukkig zelf al beseft dat een aantal situaties een afwijking op “de regel” vereisen, zo blijven onderstaande gelijkgestelde periodes gelijkgesteld met effectieve arbeid:

• moederschapsverlof,
• borstvoedingsverlof,
• palliatief verlof,
• periodes van inactiviteit vanwege handicap die werd erkend door DG Personen met een handicap.

Daarnaast heeft de regering voorzien dat periodes waarvoor een werknemer een uitkering heeft ontvangen van het RIZIV[2], de DG Personen met een handicap[3] of Fedris[4] een vermindering kan krijgen op het aantal effectief gewerkte dagen als de periode minstens 5 jaar duurde. Dergelijke periodes kunnen met andere woorden zorgen voor een versoepeling van de bijkomende effectieve tewerkstellingsvoorwaarde.

Aanpassing bepaling van het bedrag van het deeltijds gewaarborgd minimumpensioen

Alhoewel het regeerakkoord niet voorzag dat de berekeningswijze ter bepaling van het bedrag van het minimumpensioen moest worden aangepast, heeft de regering toch een akkoord bereikt over een aanpassing.

De aanpassing zal deeltijdse werknemers ten goede komen. Ze dient voornamelijk om werknemers die deeltijds gingen gaan werken om de combinatie werk en gezin mogelijk te maken voordat tijdskrediet bestond, te waarderen.

Concreet wordt voorgesteld om de formule in het soepel criterium aan te passen zodat een 4/5^de tewerkstelling gedurende maximaal 5 jaar (waarvan de jaren zich moeten situeren in 2001 of ervoor) voor de berekening van het minimumpensioen beschouwd wordt als een voltijdse tewerkstelling. Een voorbeeld kan dit misschien verduidelijken.

Voorbeeld: stel een werknemer werkte gedurende 5 jaar halftijds. Eerder in de nota werd toegelicht dat iemand die halftijds werkt 312 / 2 = 156 dagen zal kunnen aantonen. In totaal zal betrokken werknemer dus 156 x 5 = 780 dagen kunnen aantonen. Het akkoord van de regering zorgt ervoor dat die dagen als het ware worden opgetrokken, omdat gedurende 5 jaar een voltijdse tewerkstelling bestaat uit 312 x (4/5) = 250 dagen. In plaats van 780 dagen, zal betrokkene voor de berekening van het pensioenbedrag dus 780 x (312/250) = 973 dagen kunnen aantonen.
 

(Her)invoering van de pensioenbonus

Ter herinnering het voorstel van minister Lalieux zag er als volgt uit: herinvoeren van een pensioenbonus ten bedrage vanaf 2 euro per effectief gepresteerde werkdag na de eerste mogelijke pensioendatum (met maximaal 60 gelijkgestelde kalenderdagen per kalenderjaar). Het aantal jaren waarvoor men een pensioenbonus zou kunnen opbouwen, wordt beperkt tot een maximum van 3 jaar.

De pensioenbonus waarover de regering een akkoord bereikte zal gedurende maximaal 3 jaar opgebouwd kunnen worden vanaf het moment waarop men voldoet aan de voorwaarden voor het vervroegd pensioen[5] of vanaf het ogenblik dat de wettelijke pensioenleeftijd[6] wordt bereikt (met maximaal 30 gelijkgestelde kalenderdagen[7] per kalenderjaar). De pensioenbonus zou enkel worden toegekend aan wie effectief aan het werk is de eerste dag waarop de pensioenbonus zal worden opgebouwd. De hoogte van de pensioenbonus is nog niet gekend.