Tijdskrediet zorgt er net voor dat mensen aan het werk blijven
Op dit moment nemen ongeveer 150.000 werknemers in België een vorm van loopbaanonderbreking op om voor hun kind(eren) te zorgen. De voorwaarden om hiervan gebruik te maken zijn dit jaar nóg complexer geworden dan ze al waren. Sinds 1 juni moeten werknemers al minimum drie jaar aan de slag zijn bij hun werkgever om zo’n tijdskrediet te kunnen aanvragen. Op 1 februari besliste de regering ook al dat alleen werknemers die voltijds aan het werk zijn nog halftijds of 1/5 tijdskrediet kunnen opnemen voor hun kind(eren). In tijden van schaarste in de kinderopvang doen dergelijke maatregelen de wenkbrauwen fronsen. Systemen als tijdskrediet helpen om de combinatie tussen werk en gezin haalbaar te maken en voorkomen dat mensen de arbeidsmarkt helemaal verlaten.
Werknemers in de privé en bij de overheid kunnen tijdelijke arbeidsduurvermindering met uitkering krijgen voor o.a. de zorg voor hun kind(eren). Er bestaat het systeem van tijdskrediet en daarnaast ook het systeem van ouderschapsverlof. Men zou de vraag kunnen stellen of enkel het systeem van ouderschapsverlof niet volstaat. Echter, als we het Belgische ouderschapsverlof vergelijken met het buitenland, dan zien we dat landen als Duitsland, Zweden en Noorwegen (de Scandinavische landen waarmee we ons graag vergelijken) dit systeem sterker uitgebouwd hebben: meer ouderschapsverlof in combinatie met hogere uitkeringen.
In tijden waarin het voor ouders vaak een uitdaging is om met twee aan het werk te zijn én tegelijk opvang voor de kinderen te vinden zijn systemen als tijdskrediet en ouderschapsverlof vaak een laatste reddingsboei om alles rond te krijgen. Lang niet alle ouders kunnen rekenen op familie of vrienden om hun kind(eren) op te vangen en/of naar school te brengen. Bovendien willen ook veel ouders hun kind niet voltijds naar de opvang sturen. Ze willen ook een stuk van hun tijd investeren in de opvoeding van hun kind, wat in een land als Zweden zelfs de normaalste zaak van de wereld is.
De werknemers die loopbaanonderbreking nemen om voor hun kind(eren) te zorgen doen dat veelal in de vorm van een (tijdelijke) 1/5 arbeidsduurvermindering. Deze mensen zijn bereid om een stuk loon in te leveren om tijd vrij te maken voor de zorg van hun kind(eren). De uitkering die zij hiervoor in de plaats krijgen, vormt een kleine compensatie, maar wel één die het verschil kan maken tussen het al dan niet opnemen van dit tijdskrediet of ouderschapsverlof en één die het verschil kan maken voor het rond krijgen van de combinatie werk en gezin. Sommigen verzuipen met alle gevolgen van dien. Ze verlaten de arbeidsmarkt of erger: ze worden ziek. Een ziekte-uitkering kost de overheid veel meer geld dan een uitkering voor tijdskrediet of ouderschapsverlof. Met 500.000 langdurig zieken (+/- 40% om psychische redenen zoals burn-out en depressie) zijn we in Europa al bij de slechtste leerlingen van de klas. Beknibbelen op systemen als tijdskrediet en ouderschapsverlof kan met andere woorden een grote maatschappelijke impact hebben.
De voorwaarde dat een werknemer voltijds moet werken om tijdskrediet op te nemen ontneemt de kans voor deeltijdse werknemers om in tijden van acute nood beroep te doen op een systeem van tijdskrediet om voor hun kind(eren) te zorgen. Als je weet dat maar liefst 42% van de vrouwelijke werknemers in de privésector deeltijds werkt, zal dit vooral op hen een weerslag hebben. Een gezamenlijk advies van de werknemers-en werkgeversorganisaties in de Nationale Arbeidsraad, gevolgd door de Raad van State, heeft er evenwel voor gezorgd dat de regering het Koninklijk Besluit, dat aan de basis ligt van deze wijziging, heeft aangepast. Hierdoor kunnen deeltijdse werknemers wel nog tijdskrediet voor zorg kind nemen, zij het enkel voltijds. En natuurlijk kunnen werknemers nog steeds tijdskrediet opnemen volgens de oude regels (cfr. CAO’s), maar dan zonder uitkering, wat in de praktijk niet vaak voorkomt.
Om met een positieve noot te eindigen: Belgische vaders doen op het vlak van ouderschapsverlof meer dan ooit hun duit in het zakje. Hun aandeel in de opname van ouderschapsverlof is de laatste jaren sterk toegenomen en bedraagt momenteel 35 %. Dat is geen 50% maar wel hoger dan het aandeel van de Zweedse vaders (30%). Daarmee zit België aan de top in Europa. Door verder te beknibbelen op systemen als tijdskrediet bestaat echter ook het risico dat deze positieve evolutie gestuit wordt en in de praktijk het vooral vrouwen zullen blijven die tijdskrediet en ouderschapsverlof opnemen en zo voor het grootste deel van de huishoudelijke taken zullen blijven instaan.
Er is dus nog werk aan de winkel. De systemen van tijdskrediet en ouderschapsverlof moeten eenvoudiger worden gemaakt. Op dit moment zijn ze zo complex dat een kat er haar jongen niet meer in terugvindt. Tijdskrediet moet ook toegankelijk blijven zodat ouders er gebruik van kunnen maken wanneer de nood het hoogst is. En de uitkeringen moeten omhoog! Dat kan er mee voor zorgen dat nog meer vaders in zo’n systeem stappen en het kan ook drempelverlagend werken voor alleenstaande ouders, want uit de cijfers blijkt dat zij amper tijdskrediet of ouderschapsverlof opnemen.