Pesten op het werk

Een veelvuldig gebruikte term is ‘mobbing’. De term werd voor het eerst gebruikt in de dierenwereld om het agressieve gedrag van een groep dieren ten opzichte van één enkel dier aan te duiden. Later gebruikte men die term ook om te spreken over geweld onder kinderen in scholen. Het was Heinz Leyman, de grondlegger van het Europees onderzoek naar pesten in het werkmilieu, die de term in de jaren tachtig voor het eerst hanteerde om er het systematische pestgedrag in het werkmilieu mee aan te duiden.

In de noordelijke landen (Finland, Noorwegen, Zweden, Denemarken) en de Duitstalige landen (Duitsland, Oostenrijk, Zwitserland) is ‘mobbing’ de meest gebruikte term. In Engeland en andere Engelstalige landen (o.a. Australië) is de term ‘bullying’ populair. Volgens sommige onderzoekers slaat bullying meer op individueel agressief gedrag van hiërarchische oversten, terwijl ‘mobbing’ meer het groepskarakter of een groepsverschijnsel weergeeft. In de Verenigde Staten hoor je ook de term ‘harassment’.
 

Definitie

Het Informatieblad van het Europees Agentschap voor Veiligheid en Gezondheid op het Werk stelt de volgende mogelijke definitie voor:

• Pesten op het werk is herhaald en onredelijk gedrag dat tegen een werknemer of groep van werknemers is gericht en een risico oplevert voor de gezondheid en de veiligheid.
  Met onredelijk gedrag bedoelt men gedrag dat, rekening houdend met alle omstandigheden, leidt tot vernederen, kleineren of bedreigen. Het levert risico’s op voor zowel de geestelijke als de lichamelijke gezondheid van de werknemer. Verder wordt er nog aan toegevoegd dat pesten vaak samengaat met machtsmisbruik of een verkeerd gebruik van machtsmiddelen, waarbij het slachtoffer zich niet genoeg kan verdedigen.
• Nederlandse onderzoekers geven nog een tweede definitie: vernederend, vijandig of intimiderend gedrag op het werk, gericht op steeds dezelfde persoon, dat vaak voorkomt, langdurig plaatsvindt en waartegen de persoon, die hiervan het doelwit is, zich moeilijk kan verweren.

Pestgedrag uit zich in heel veel verschillende handelingen en gedragingen. Het gaat daarbij om gedrag dat zich telkens herhaalt en ook een zekere tijd duurt. De meeste onderzoekers maken een onderscheid tussen pesten enerzijds en tijdelijke, voorbijgaande conflicten tussen mensen op de werkvloer zonder nadelige gevolgen voor de betrokkenen anderzijds.

Bij pesten op het werk gaat het steeds om zeer negatief en zelfs vernietigend gedrag, zowel verbaal als non-verbaal. Het kan omschreven worden als vijandig, vernederend, kleinerend en bedreigend. Meestal wordt ook steeds dezelfde persoon het slachtoffer van de pesterijen op het werk. De gevolgen van het pesten zijn dan ook heel nadelig voor de slachtoffers. De persoonlijkheid en de lichamelijke en psychische waardigheid van een persoon kunnen worden aangetast. Er zijn ook sociale gevolgen zoals jobverlies en de verslechtering van de werkomgeving of het arbeidsklimaat. Vandaag is er wel al een grotere aandacht en bezorgdheid voor de psychische schade die aan slachtoffers kan worden toegebracht, maar toch wordt de ernst en de omvang van psychische schade nog te weinig ernstig genomen, ook door hulpverleners.

Een laatste belangrijk punt is dat bij pesten de macht tussen de partijen ongelijk is verdeeld. De ene partij is niet in staat om zich behoorlijk te verweren en de andere partij voelt zich onkwetsbaar. Deze ongelijkheid tussen de partijen is een belangrijk verschil met andere vormen van conflicten die tussen mensen op het werk kunnen voorkomen.

Niet alles wat mis gaat tussen mensen op het werk is pesten. Niet elk conflict, niet elke plagerij is pesten.

Lees meer over wat pesten niet is