Verlof voor medische bijstand

Het verlof voor medische bijstand of verzorging aan een zwaar ziek gezins- of familielid wordt geregeld door het koninklijk besluit van 10 augustus 1998. Dit verlof maakt het mogelijk de arbeidsprestaties volledig of gedeeltelijk te schorsen om medische bijstand te verlenen aan een ernstige zieke persoon.
 

Wie heeft recht op dit verlof?

Het verlof voor medische bijstand of verzorging is er voor de werknemers van de privésector en het contractueel en statutair personeel van het gemeentelijk en provinciaal bestuur. Wie in het onderwijs, de openbare sector of in een autonoom overheidsbedrijf werkt, valt onder een andere reglementering.
 

Aan welke voorwaarden moeten de personen aan wie bijstand wordt verleend voldoen?

1. Het kan gaan om gezinsleden: dit zijn de personen met wie de werknemer samenwoont. Het volstaat dus dat de werknemer met hen onder hetzelfde dak woont.
2. Het kan gaan om familieleden tot de tweede graad: in opgaande lijn zijn dat de ouders en de grootouders van de werknemer, in dalende lijn zijn dat de kinderen en de kleinkinderen van de werknemer. Ook om bijstand of verzorging te bieden aan een zieke zus of een broer zal de werknemer dit verlof kunnen bekomen.
3. Het kan gaan om aanverwanten tot de eerste graad: dit zijn dan de schoonouders van de werknemer (de ouders van de [gehuwde of wettelijke samenwonende] partner), de stiefmoeder of -vader indien één van de ouders hertrouwd is, de stiefkinderen (de kinderen van de [gehuwde of wettelijke samenwonende] partner), de gehuwde partners van de eigen kinderen.
4. Het moet om een zware ziekte gaan, dit is ‘elke ziekte of medische ingreep die door de behandelende arts als dusdanig wordt beschouwd en waarbij de arts oordeelt dat elke vorm van sociale, familiale of emotionele bijstand of verzorging noodzakelijk is voor het herstel’.
5. De ziekte moet gestaafd worden door een medisch attest van de behandelende arts van de patiënt. Uit dit attest moet blijken dat de werknemer verklaard heeft bereid te zijn de ernstig zieke bij te staan en te verzorgen. Tenzij de bijstand/verzorging bedoeld is voor een ernstig ziek minderjarig kind – het eigen kind of het kind met wie de werknemer samenwoont – of een gehospitaliseerd minderjarig kind, moet verder uit het attest blijken dat het voor de patiënt, naast de eventuele professionele ondersteuning, noodzakelijk is dat de werknemer zijn arbeidsprestaties volledig onderbreekt of met 1/2 of 1/5 vermindert.

Welke vormen zijn mogelijk ?

1. Een volledige onderbreking van de arbeidsprestaties ongeacht het arbeidsregime (voltijds of deeltijds) per periode van minimum 1 maand tot maximum 3 maanden, en kan in totaal 12 maanden bedragen, al dan niet opeenvolgend. Indien de werkgever akkoord gaat, kan dit verlof ook in weken worden opgenomen.

Voor de werknemer die uitsluitend en effectief samenwoont met 1 of meer van zijn kinderen, wordt in geval van zware ziekte van zijn kind dat hoogstens 16 jaar oud is, de maximumperiode van 12 maanden opgetrokken tot 24 maanden.

2. Een vermindering van de arbeidsprestaties met 1/2 per periode van minimum 1 maand tot maximum 3 maanden. Deze vorm is alleen mogelijk bij een tewerkstelling van minstens ¾-tijds. Deze periodes kunnen maximum 24 maanden bedragen, al dan niet opeenvolgend.

Voor de werknemer die uitsluitend en effectief samenwoont met 1 of meer van zijn kinderen, wordt in geval van zware ziekte van zijn kind dat hoogstens 16 jaar oud is, de maximumperiode opgetrokken tot 48 maanden.

3. Een vermindering van de arbeidsprestaties met 1/5 per periode van minimum 1 maand tot maximum 3 maanden. Deze vorm is alleen mogelijk bij een voltijdse tewerkstelling. Dit kan de werknemer maximum 24 maanden doen, al dan niet opeenvolgend.

Voor de werknemer die uitsluitend en effectief samenwoont met 1 of meer van zijn kinderen, wordt in geval van zware ziekte van zijn kind dat hoogstens 16 jaar oud is, de maximumperiode opgetrokken tot 48 maanden.

De werknemer die de maximale duur heeft uitgeput voor een bepaalde patiënt, mag nadien een nieuwe aanvraag voor een loopbaanonderbreking indienen om een andere ernstig zieke persoon bij te staan en te verzorgen.
 

Het recht om zijn arbeidsprestaties gedurende een week te onderbreken, hernieuwbaar met een week, voor de begeleiding van een minderjarig zwaar ziek kind dat moet worden gehospitaliseerd

Wanneer een minderjarig kind moet worden opgenomen in het ziekenhuis naar aanleiding van een ernstige ziekte, heeft de werknemer die aan de voorwaarden voldoet (zie lager ‘wie komt in aanmerking?’) het recht zijn arbeidsprestaties volledig te onderbreken gedurende of vlak na de hospitalisatie, om het zieke kind bij te staan en te verzorgen. In deze bijzondere situatie kan de werknemer een week werkonderbreking bekomen, verlengbaar met een tweede week.

Definitie ‘zware ziekte’: “een ziekte of medische ingreep waarvan de behandelende geneesheer van het ernstig ziek kind van mening is dat het om een zware ziekte gaat en waarbij hij ook oordeelt dat sociale, familiale of psychologische bijstand of verzorging nodig is.” Naast het vereiste medisch attest (zie hoger ‘Aan welke voorwaarden moet de zieke personen voldoen?’) moet het ziekenhuis verklaren dat het kind wel degelijk opgenomen is geweest. Dit bijzonder bijstandsverlof heeft enkel betrekking op het volledig onderbreken van de arbeidsprestaties (minder werken tot 1/2 of 4/5 kan in dit geval dus niet).
 

Wie komt in aanmerking?

• De werknemer die eerstegraadsouder is van het ernstig ziek kind en ermee samenwoont.
• De werknemer die samenwoont met het ernstig ziek kind en belast is met de dagelijkse opvoeding.

Wanneer deze werknemers voor één of andere reden hun verlof niet kunnen opnemen, kunnen de volgende werknemers gebruikmaken van deze mogelijkheid:

• De werknemer die eerstegraadsouder is van het ernstig ziek kind maar er niet mee samenwoont.
• Of, wanneer het ook voor deze ouder onmogelijk is verlof te nemen, de werknemer die familie is tot de tweede graad van het ernstig ziek kind.

De werknemer die een week van dit (bijzonder) thematisch verlof opneemt, eventueel verlengbaar met nog een week, kan op het einde van die periode (één of twee weken) vragen om voor hetzelfde kind een thematisch verlof op te nemen en dit voor een periode korter dan één maand (dus voor ofwel de resterende 3 dan wel 2 weken). De duurtijd van dit thematisch verlof voor minderjarige gehospitaliseerde kinderen wordt afgetrokken van de maximale duurtijd van 12 maanden of 24 maanden onderbreking die voorzien is voor het thematisch verlof voor bijstand of verzorging van een zwaar ziek gezins- of familielid.
 

Uitzonderingsmaatregelen voor kmo’s

In ondernemingen uit de privésector die minder dan 10 mensen tewerkstellen, is de vermindering van de arbeidsprestaties tot viervijfden of tot halftijds geen recht. De toestemming van de werkgever is hier dus vereist.

In bedrijven uit de privésector van maximum 50 werknemers kan de werkgever om organisatorische redenen het recht op verlof voor bijstand of verzorging van een zwaar ziek gezins- of familielid weigeren wanneer de werknemer al heeft genoten van dat recht door een volledige schorsing van 6 maanden of van een vermindering van de arbeidsprestaties gedurende 12 maanden. De werkgever zal dit aan de werknemer schriftelijk moeten motiveren en de organisatorische redenen opgeven die de verdere uitoefening van dit recht verhinderen. Deze bepaling is niet van toepassing in geval van de hospitalisatie van een kind of in geval van een volledige onderbreking van de arbeidsprestaties opgesplitst in weken.
 

Uitkeringen

De RVA kent een maandelijkse uitkering toe gedurende de periode van het verlof voor bijstand of verzorging van een zwaar ziek gezins- of familielid.  Deze uitkering is forfaitair.

Voor deeltijdse werknemers worden de bedragen proportioneel berekend.
 

Aanvraag

• ​Per aangetekend schrijven of eenvoudigweg per overhandiging van een brief aan de werkgever (of aan de personeelsdienst), waarvan een kopie voor ontvangst wordt getekend door de werkgever.
• Minstens 7 kalenderdagen voor het begin van de periode van schorsing of vermindering van de arbeidsprestaties (afwijkende termijn is mogelijk na akkoord tussen de werkgever en de werknemer).

Wanneer het verlof wordt aangevraagd voor de begeleiding van een minderjarig kind dat moet opgenomen worden in het ziekenhuis n.a.v. een ernstige ziekte, mag van deze termijn van 7 dagen worden afgeweken.

De werknemer zal de werkgever zo snel mogelijk een attest bezorgen van de behandelende arts van het zieke kind waarin staat dat de hospitalisatie onverwachts is. Idem voor de werknemer die zijn week van arbeidsonderbreking verlengt met een tweede week.

• De aanvraag bevat de begindatum en de einddatum van het verlof en de gekozen vorm. Voor elke verlenging van de periode van volledige onderbreking of vermindering van arbeidsprestaties moet een nieuwe aanvraag worden ingediend.
• Bij de aanvraag moeten één of meerdere medische attesten gevoegd worden (zie hoger ‘Aan welke voorwaarden moet de zieke personen voldoen?’). Wanneer het om een aanvraag gaat van een alleenstaande werknemer die in aanmerking wil komen voor de verlengde periode, dan is een attest van de gemeente nodig waaruit blijkt dat hij uitsluitend en effectief samenwoont met minstens 1 kind ten laste. Verder zal de werknemer ook moeten bewijzen dat zijn minderjarig zwaar ziek kind werd gehospitaliseerd, via een attest van het ziekenhuis.

Diverse bepalingen

Uitstel van het verlof voor bijstand of verzorging van een zwaar ziek gezins- of familielid

De werkgever kan het recht op verlof voor bijstand of verzorging van een zwaar ziek gezins- of familielid uitstellen om redenen die verband houden met de werking van zijn bedrijf. Binnen de twee werkdagen na ontvangst van de schriftelijke kennisgeving, kan de werkgever de werknemer (schriftelijk) melden dat zijn verlof wordt verdaagd met maximum 7 dagen.

De werkgever heeft deze mogelijkheid niet als het gaat om een werknemer die zijn arbeidsprestaties gedurende een week, vernieuwbaar met nog een week, onderbreekt voor de verzorging van een minderjarig gehospitaliseerd zwaar ziek kind. Ook  in geval van volledige onderbreking van de arbeidsprestaties opgesplitst in weken kan de werkgever het verlof niet uitstellen (akkoord werkgever immers vereist).
 

Het verlof voor bijstand of verzorging van een zwaar ziek gezins- of familielid kan niet geweigerd worden.

De werknemer heeft recht op dit verlof.
 

Bescherming tegen ontslag

De werknemer is beschermd tegen ontslag vanaf de dag van de aanvraag tot 3 maanden na afloop van het verlof. Ontslag kan wel omwille van dringende reden of voldoende reden. Wanneer de werkgever deze bepalingen niet naleeft, krijgt de werknemer naast de opzegvergoeding ook een schadevergoeding gelijk aan 6 maanden loon.

Deze vergoeding is niet cumuleerbaar met de verschuldigde vergoedingen inzake willekeurig ontslag, moederschapsbescherming, bescherming van de syndicaal afgevaardigde of afgevaardigde uit de Ondernemingsraad of het Comité Preventie en Bescherming op het Werk.
 

Verlof voor medische bijstand, andere thematische verloven en tijdskrediet

Het verlof voor bijstand of verzorging van een zwaar ziek gezins- of familielid staat volledig los van het tijdskrediet en van de twee andere thematische verloven, met name het ouderschapsverlof en het palliatief verlof. Deze kunnen dus gecumuleerd worden over de volledige loopbaan van de werknemer.
 

Belastingen

De uitkeringen voor verlof voor bijstand of verzorging van een zwaar ziek gezins- of familielid worden beschouwd als vervangingsinkomen en zijn dus belastbaar. Sinds 1 januari 2004 zijn de uitkeringen onderworpen aan een bedrijfsvoorheffing (10,13% bij volledige onderbreking en 17,15% bij vermindering van de arbeidsprestaties). Dit betekent dat het bedrag van de uitkering daalt, maar dat er minder belastingen moeten worden bijbetaald achteraf.
 

RVA

Het formulier voor de aanvraag van het verlof moet per aangetekend schrijven worden verstuurd naar het RVA-kantoor waar de werknemer woont en moet daar aankomen ten laatste 2 maanden na de aanvang van de onderbreking of vermindering van de arbeidsprestaties.

Voor werknemers die niet in België wonen is dat het RVA-kantoor gelegen in het gebied van de technische bedrijfseenheid van de onderneming. Een elektronische indiening is echter ook mogelijk: de werknemer die over een elektronische identiteitskaart (eID) beschikt, of over een token, kan het formulier tot aanvraag van een bijstandsverlof elektronisch indienen.

Het formulier is beschikbaar op de website van de RVA.