“Winter is coming” – We gaan hier samen door
Al in het voorjaar had het overleg moeten starten over de besteding van de enveloppe over de welvaartsaanpassingen van de sociale uitkeringen voor 2023 en 2024 in de werknemers-, zelfstandigen- en bijstandsregeling. De wetgeving schrijft namelijk voor dat een advies van de sociale partners er tegen 15 september moet liggen. Die datum is inmiddels verstreken, omdat werkgeversvertegenwoordigers tot op heden elke vorm van overleg weigerden.Deze week bleek dat diezelfde werkgeversvertegenwoordigers verkozen om in de plaats discreet te lobbyen bij de regering om de knip te zetten in het wettelijk voorziene budget.Voorstellen om de indexering van de lonen en uitkeringen te beperken, op te schorten of uit te stellen, samen met een stop op de loononderhandelingen via de Loonnormwet waren kennelijk niet genoeg. Nu moet ook het mechanisme eraan geloven dat de gerechtigden op sociale uitkeringen moet beschermen tegen koopkrachtverlies en beter moet vrijwaren van armoede.
Kennelijk is het besef onvoldoende doorgedrongen hoe zwaar deze crisis er bij iedereen inhakt. Al voor de covid19-crisis kampten veel alleenstaanden en gezinnen met ernstige problemen van koopkrachtverlies en/of regelrechte armoede. Met almaar meer personen die onvoldoende reserves hebben om nieuw onheil op te vangen. Dat onheil staat nu voor de deur, met de oorlog in Oekraïne en de daaropvolgende dramatische prijsstijgingen. De indexmechanismen en de sociale zekerheid kunnen maar ten dele beschermen tegen dat onheil. Bovendien is er de zekerheid dat de koopkrachtproblemen in het najaar en vooral in de winter zwaar zullen verergeren. Zodat de eerste vraag nu is welke aanvullende maatregelen nodig zijn om nog méér koopkrachtverlies te vermijden voor de zwaarst getroffenen.
Er kan dan ook geen sprake zijn om structurele mechanismen, die de koopkracht vrijwaren en versterken, te ondergraven. Het wettelijke voorziene budget voor 2023 en 2024 voor de welvaartsvastheid van de sociale uitkeringen van werknemers, zelfstandigen en gerechtigden op sociale bijstand moet absoluut worden gevrijwaard en ten spoedigste een besteding krijgen. Zoveel als mogelijk met ingang vanaf 1 januari 2023, in het diepst van de winter. Wat betreft de werknemers en de bijstandsgerechtigden hebben de vakbonden hun prioriteiten voor een optimale besteding van het budget overgemaakt aan de federale regering. Ze vragen om nu snel de nodige beslissingen te nemen, zodat de eerste verhogingen op 1 januari kunnen ingaan.
We herhalen dat we nooit zullen aanvaarden dat men op welke wijze dan ook raakt aan de automatische indexering van lonen en sociale uitkeringen. Er wordt al te licht voorbijgegaan aan het feit dat het koopkrachtbehoud niet volledig is, door vertragingseffecten en omdat de gezondheidsindex niet alle extra energiekosten vat. Een verdere aftakeling zou de inkomenssituatie van heel veel alleenstaanden en gezinnen nog problematischer maken.
In plaats van de koopkrachtcrisis verder uit te diepen, verwachten we van de regeringen extra koopkrachtmaatregelen. Onze voorstellen liggen op tafel, zowel om de stijging van de energieprijzen te drukken als om de lagere inkomens extra te ondersteunen. Zoals via de bestendiging en uitbreiding van het sociaal energietarief. En door dat tarief automatisch toe te kennen. Maar ook een basispakket energie aan redelijke prijzen voor iedereen. Waarbij ook elk van de regio’s, binnen zijn bevoegdheden, zijn deel doet, goed afgestemd met het beleid van de andere overheden. De komende dagen moet men nagels met koppen slaan, op alle bestuursniveaus. Niet enkel is de nood hoog, het ergste moet nog komen. Wat dringende actie vergt. En niet enkel aan de uitgavenkant. Enerzijds leert deze crisis ons dat een basisproduct als energie juist méér overheidssturing en – controle behoeft. Anderzijds zijn om budgettaire redenen én om redenen van rechtvaardigheid, ook maatregelen nodig aan de inkomstenkant. Er zijn bedrijven die bovenmatig veel winst halen uit de prijsstijgingen en de speculatie. Die moeten nadrukkelijk worden aangesproken, ook om te veel schuldfinanciering vanuit de overheid te vermijden.
Tegenover de grote winnaars van deze crisis staan echter ook de bedrijven die in de problemen geraken. We erkennen ten volle de nood aan tijdelijke steunmaatregelen, zowel voor de vrijwaring van jobs als voor de vrijwaring van de koopkracht. Op voorwaarde dat men ze goed en rechtvaardig omkadert. En op voorwaarde dat tegenover de steun van de overheid, ook inspanningen staan vanwege de aandeelhouders.
We hopen dat, zowel voor de versterking van de koopkracht van de mensen als voor de ondersteuning van kwetsbare bedrijven, de komende dagen maatregelen worden genomen. We gaan hier samen door.
Mario Coppens, ACLVB
Miranda Ulens, ABVV
Marc Leemans, ACV
Paul Callewaert, Solidaris Vlaanderen
Luc Van Gorp, CM
Johan Tourné, Samana
Koen Trappeniers, Welzijnszorg
Mark De Soete, Okra
Peter Wouters, Beweging.net
Anne Van Lancker, Decenniumdoelen
Heidi Degerickx, Vlaams Netwerk tegen Armoede
Guy Tordeur, Belgisch Netwerk Armoedebestrijding
Bart Van de Ven, Brussels Platform Armoede