Telewerk: een recht, geen verplichting
Telewerk is lang geen wonderoplossing. Het kan ook een valkuil zijn. Behalve in uitzonderlijke omstandigheden zoals we die nu al bijna twee jaar meemaken, moet telewerk voor de ACLVB een recht voor werknemers worden, geen verplichting.
Telewerken is handig voor sommige werknemers. Het maakt een beter evenwicht mogelijk tussen privéleven en loopbaan, vooral voor wie lange afstanden moet afleggen naar en van het werk. Telewerken is interessant voor sommige werkgevers, diegenen die willen besparen op kantoorkosten of zelfs winst willen maken door hun nu ongebruikte panden te verhuren. Voor alle werknemers en voor alle werkgevers die niet bereid of in staat zijn om telewerken tot norm te maken, kan het evenwel geen verplichting worden.
Neveneffecten
Telewerken houdt het risico in dat de werknemers geïsoleerd raken, wat hun mentale gezondheid kan aantasten. Telewerk breekt de groepsdynamiek die het bedrijf draaiende houdt. Om nog maar te zwijgen van het gevoel van onrechtvaardigheid dat kan ontstaan bij werknemers die van hun werkgever geen telewerk mogen doen vanwege de aard van hun functie - productie-, schoonmaak-, zorg-, verkoop-, vervoerspersoneel, enz. - of omdat die zijn of haar ondergeschikten in de gaten wil houden, terwijl collega's die zich bezighouden met taken die op afstand kunnen worden uitgevoerd, wel thuis mogen werken.
Weigering motiveren
De stijging van het aantal met corona besmette mensen heeft de regering ertoe gebracht telewerken meerdere dagen per week verplicht te stellen. Dit spoedbesluit komt op een moment dat de onderhandelingen over het wetgevend kader voor telewerk in de Nationale Arbeidsraad aan de gang zijn. Een ander besluit, dat tijdens de begrotingscontrole is genomen, heeft gevolgen op deze debatten; de regering verzoekt de sociale partners om advies over het recht van werknemers om telewerk te vragen, met een verplichting voor de werkgever om zijn eventuele weigering te motiveren.
Welzijn thuis
Van een marginaal verschijnsel vóór het coronatijdperk is telewerk in veel bedrijven de regel geworden. De wetgeving moet worden aangepast om in te spelen op alle verschillende situaties die zich op het terrein kunnen voordoen. Structureel telewerk wordt geregeld in cao 85 (ondertekend in november 2005!), terwijl cao 149 het aanbevolen of verplicht telewerk organiseert in verband met de coronacrisis, en de wet werkbaar en wendbaar werk het occasioneel telewerk organiseert. Eenvoudig gezegd zou men onder meer kunnen stellen dat elementen uit cao 149, met name die die betrekking hebben op het welzijn, in de tekst van cao 85 moeten worden geïntegreerd, waarbij ze moeten worden verbeterd.
Nood aan rechtstreeks contact
Telewerk vormt een uitdaging voor de vakbeweging, die steunt op de verbondenheid van een groep werknemers die samen tegen de werkgever kunnen opkomen. De moderne communicatiemiddelen kunnen het gebrek aan rechtstreeks contact op de werkplek niet volledig compenseren. De onderneming heeft ook behoefte aan samenhang onder het
personeel om haar economische doelstellingen te bereiken. Bijgevolg pleit de ACLVB voor een redelijke en verstandige invoering van telewerk, waarbij rekening wordt gehouden met de belangen van de werknemers en het bedrijf.
Telewerk volgens de ACLVB
- Een recht. De ACLVB eist het recht op twee dagen structureel telewerk per week voor de functies die dat toelaten. De werkgever moet zijn eventuele weigering met redenen omkleden. De maatregel van de regering is dan ook een stap in de goede richting.
- Vergoeding van onkosten. Momenteel is de werkgever bij structureel telewerk verplicht de nodige uitrusting ter beschikking te stellen en bij te dragen in de kosten van internetverbinding en communicatie (of het gebruik van door de telewerker gebruikte privé-apparatuur te vergoeden). De ACLVB vraagt om een grotere tussenkomst van de werkgever in de kantoorkosten (verwarming, elektriciteit, ...).
- Bescherming van (tele)arbeidstijd. Sommige werkgevers beweren dat de Arbeidswet van 1971 niet van toepassing is op telewerkers, met name de bepalingen betreffende nacht- en zondagsarbeid. De ACLVB dringt daarom aan op een duidelijke regeling van de arbeidstijd met een recht op deconnectie.
- Opneming in de sociale balans. Gegevens over structureel telewerk moeten worden opgenomen in de sociale balans van het bedrijf en als indicatoren in het verplaatsingsplan worden geïntegreerd. Dergelijke plannen zouden in alle ondernemingen moeten worden ingevoerd.