Een ondernemingcao moet altijd de voordelen voor werknemers respecteren die in een sectorcao werden opgenomen!
Inleiding
‘Een lagere rechtsbron mag enkel in het voordeel van de werknemer afwijken van een hogere rechtsbron’. Dit principe is heel belangrijk wanneer in ondernemingen cao’s worden afgesloten. Deze cao’s moeten aldus de wetten én de sectorcao’s respecteren.
Maar, zoals zo vaak, is het niet altijd een zwart-witverhaal. Een ondernemingcao is meestal het resultaat van onderhandelingen, en bij onderhandelingen horen uiteraard compromissen. Het is niet altijd duidelijk of zo’n compromis, waarbij men een bepaald extra voordeel toekent doch in ruil een ander element verzwakt/aan bijkomende voorwaarden verbindt, in strijd is met de hogere rechtsbronnen. Er bestaat immers zoiets als het ‘gunstigheidscriterium’: als de ondernemingcao in zijn totaliteit een beter resultaat geeft dan de sectorale cao, dat zou de eerste toch primeren op de 2e.
Daarover gaat ook deze zaak, waarbij het arbeidshof van Antwerpen op 14 juni 2022 een uitspraak heeft gedaan ( Arbh.Antwerpen, 14 juni 2022, AR 2021/AA/102).
De feiten
Binnen het PC 317 (bewakings- en/of toezichtdiensten) bestaat er een sectorcao over een betaalde pauzeregeling (cao van 15/03/2012 over de arbeidsduur en humanisering van de arbeid, algemeen verbindend verklaard bij KB 23/04/2013).
Betrokkene was sinds 1 april 2015 tewerkgesteld als ‘brand- en veiligheidswacht’.
In zijn onderneming werd in 2018 ook een cao afgesloten rond arbeidsduur. Deze ondernemingcao was gunstiger op het vlak van overurenregeling en shiftpremies, maar kende geen betaalde pauzes voor zijn werknemers.
Gedurende de volledige duur van zijn tewerkstelling kreeg de werknemer aldus geen loon uitbetaald voor de pauzes die hij nam.
Betrokkene gaat hier niet mee akkoord en een briefwisseling wordt opgestart tussen de vakbond van betrokkene en de werkgever. Ze vinden echter geen akkoord, waarop de zaak aanhangig gemaakt wordt bij de arbeidsrechtbank van Antwerpen.
De vordering
Betrokkene vorderde de toepassing van de meest gunstige regeling voor wat betreft de pauzes, en vraagt daarom de betaling van 300 uren pauzeaftrek. Daarnaast vordert hij ook het tekort aan eindejaarspremie en tekort aan vakantiegelden, omwille van het niet betalen van de pauzes, én de afgifte van alle aangepaste sociale en fiscale documenten.
Wat zegt de werkgever?
De werkgever is van oordeel dat het gunstigheidcriterium hier van toepassing moet zijn: de onderneming cao is in zijn geheel, dus de combinatie van de regels betreffende pauzes, overuren en shiftpremies, voordeliger voor de werknemer, en dus is deze volgens hen niet in strijd met hogere rechtsbronnen. Volgens de werkgever kan het niet de bedoeling zijn dat de werknemer waardoor selectief kan kiezen welke van de cao – bepalingen een gunstiger voordeel oplevert, en enkel deze toepassing zouden kennen. Volgens de werkgever kan de werknemer niet genieten van zowel de voordelige overuren – en premies regeling zoals overeengekomen op ondernemingsniveau, als de betaalde pauzeregeling zoals bepaald op sectoraal niveau.
Wat zegt de rechter?
(arbeidsrechtbank en later in beroep arbeidshof)
Het arbeidshof van Antwerpen gaat niet akkoord met de redenering van de werkgever. Het gunstigheidscriterium kan geen vrijgeleide zijn om af te wijken van een duidelijke vaste norm die in een hogere hiërarchische bron is vervat.
Het sector akkoord voorziet uitdrukkelijk dat ‘Wanneer een bepaling van een onderneming cao strijdig is met een algemeen verbindend verklaarde sectorale cao, is deze bepaling nietig, en moet de rechter de strijdige bepaling buiten toepassing laten (toepassing van artikel 9-10 CAO-wet).”
Vervolgens leidt de nietigheid van deze bepaling niet tot de nietigheid van de volledige onderneming cao.
Dit betekent dat de werknemer enerzijds recht heeft op de gunstige bepalingen uit de onderneming cao voor wat betreft de overuren en shiftpremies, én daarenboven recht heeft op de betaalde pauzeregeling zoals voorzien in de sector cao.